10 years ago
ས་བཅད་དང་པོ། ལོ་རྒྱུས་ཞིབ་འཇུག་གི་དཔྱད་གཞིའི་རྒྱུ་ཆའི་སྐོར།
ལོ་རྒྱུས་ཞེས་པ་ནི་དཔྱད་གཞིའི་རྒྱུ་ཆར་ཁུངས་བཅོལ་ཏེ་བདེན་པ་བདེན་ཐུབ་ཀྱིས་འཆད་དགོས་པའི་རིག་ གནས་ཤིག་ཡིན། དཔྱད་གཞིའི་རྒྱུ་ཆ་མེད་ཕྱིན་ཁུངས་ལྡན་གྱི་ལོ་རྒྱུས་གཞིར་མ་གྲུབ་ཅིང་། ལོ་རྒྱུས་སྨྲ་བ་ཚོས་འབྲེལ་ཡོད་དཔྱད་གཞིའི་རྒྱུ་ཆ་ཁག་འཚོལ་བསྡུ་བྱས་ཏེ། དེ་ལ་བརྟེན་ནས་འདས་པའི་གནས་ཚུལ་ཤེེས་རྟོགས་ཡོང་ཐབས་དང་འགྲེལ་བརྗོད་བྱེད་བཞིན་ཡོད།ལོ་རྒྱུས་དང་སྒྱུ་རྩལ་རྩོམ་རིག་གཉིས་མི་འདྲ་སྟེ། སྒྱུ་རྩོམ་འབྲི་བར་སྤྱི་ཚོགས་འཚོ་བའི་ཉམས་མྱོང་གི་རྒྱུ་ཆ་ངེས་ཅན་དགོས་ནའང་། རྩོམ་པ་པོས་རྒྱུ་ཆ་དེར་རང་གི་སྒྱུ་རྩལ་བློས་བསླངས་ལྟར་གང་འདོད་ཀྱིས་རྟོག་ བཟོ་བྱེད་ཆོག་པ་ཡིན། འོན་ཀྱང་ལོ་རྒྱུས་ནི་དེ་དང་མི་འདྲ་བར་དཔྱད་གཞིའི་རྒྱུ་ཆར་ཞིབ་འཇུག་བྱས་ཏེ་ ཐོབ་པའི་ངོས་ཟིན་ཙམ་ཇི་བཞིན་དུ་བརྗོད་རྒྱུ་ལས། ལོ་རྒྱུས་སྨྲ་བ་ཚོས་རང་འདོད་ཀྱིས་རྟོག་བཟོ་བྱ་མི་རིགས་སོ། དེས་ན་དཔྱད་གཞིའི་རྒྱུ་ཆ་ནི་ལོ་རྒྱུས་ཞིབ་འཇུག་གི་གཞི་རྩའི་ཆ་རྐྱེན་གཙོ་བོ་ དེ་རེད།
ལོ་རྒྱུས་ཞིབ་འཇུག་གི་ དཔྱད་གཞིའི་རྒྱུ་ཆའི་ཐད། དེང་དུས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་རྣམས་སུ་དཔྱད་གཞིའི་རྒྱུ་ཆ་གཙོ་ བོའམ་རིམ་པ་དང་པོ་དང་། དཔྱད་གཞིའི་རྒྱུ་ཆ་ཕལ་བའམ་རིམ་པ་གཉིས་པ་ཞེས་རིགས་དབྱེ་བཞིན་ཡོད། དེ་ལས་དཔྱད་གཞིའི་རྒྱུ་ཆ་གཙོ་བོ་ཞེས་པ་ནི། ཞིབ་འཇུག་བྱ་ཡུལ་དུ་གྱུར་པའི་མི་སྣའམ་དོན་རྐྱེན་དེའི་སྐོར་སྐབས་ཐོག་དེར་ བྱུང་བའི་མཐོང་ཐོས་མྱོང་གསུམ་གྱི་ཁུངས་དང་དཔང་རྟགས་ངོ་མ་དག་ལ་ཟེར།
དཔྱད་གཞིའི་རྒྱུ་ཆ་ཕལ་བ་ ནི། ཞིབ་འཇུག་བྱ་ཡུལ་དུ་གྱུར་པའི་མི་སྣ་སོགས་ཀྱི་སྐོར་བརྒྱུད་ནས་ཐོབ་པའམ། རྒྱུ་ཆ་གཙོ་བོར་བརྟེན་ནས་བྱུང་བའི་ཕྱིས་ཀྱི་དཔྱད་གཞིའི་རིགས་ལ་ཟེར། ད་ཕན་བོད་ཡིག་ཐོག་དབྱེ་བ་འདི་རིགས་བཀར་བ་མ་མཐོང་བས། འདིར་དཔེ་མཚོན་རེ་ཟུང་ལམ་ནས་གསལ་ཙམ་བརྗོད་ན། དེ་ཡང་དཔེར་ན་རྗེ་ཙོང་ཁ་པའི་(1357-1419) སྐུ་ཚེའི་ལོ་རྒྱུས་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་པ་ལྟ་བུར་མཚོན་ན། ཁོང་གི་དངོས་སློབ་མཁས་གྲུབ་དགེ་ལེགས་དཔལ་བཟང་(1385-1438)གིས་ རང་གི་མཐོང་ཐོས་མྱོང་གསུམ་གཞིར་བཞག་གིས་བྲིས་པའི་རྗེ་ཙོང་ཁ་པའི་རྣམ་ཐར་དད་ པའི་འཇུག་ངོགས་ལྟ་བུ་ནི་དཔྱད་གཞིའི་རྒྱུ་ཆ་གཙོ་བོར་གཏོགས་ཤིང་། ཕྱིས་སུ་མཁས་གྲུབ་རྗེས་མཛད་པའི་རྣམ་ཐར་དེར་གཞི་བཅོལ་ཏེ་འབྲུག་རྒྱལ་དབང་ཆོས་ རྗེས་མཛད་པའི་རྗེ་ཙོང་ཁ་པའི་རྣམ་ཐར་ཐུབ་བསྟན་མཛེས་པའི་རྒྱན་གཅིག་ངོ་མཚར་ ནོར་བུའི་ཕྲེང་བ་ལྟ་བུ་ནི་དཔྱད་གཞིའི་རྒྱུ་ཆ་ཕལ་བར་གཏོགས་པ་ཡིན། དེ་བཞིན་དུ་རྒྱལ་དབང་ལྔ་པའི་(1617-1682)སྐུ་ ཚེའི་ལོ་རྒྱུས་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་ན། ཁོང་རང་ཉིད་ཀྱིས་བྲིས་པའི་རང་རྣམ་དུ་ཀཱུ་ལའི་གོས་བཟང་ལྟ་བུ་ནི་དཔྱད་གཞིའི་ རྒྱུ་ཆ་གཙོ་བོར་གཏོགས་ཤིང་། ཕྱིས་སུ་རྒྱལ་དབང་ལྔ་པའི་རང་རྣམ་ལ་བརྟེན་ནས་གཞན་གྱིས་བྲིས་པའི་རྒྱལ་དབང་ལྔ་ པའི་སྐོར་གྱི་ཡིག་ཆ་ཁག་ནི་དཔྱད་གཞི་ཕལ་བར་གཏོགས་པས་མཚོན་ནོ། །
སྐབས་འདིའི་དཔྱད་གཞི་གཙོ་ ཕལ་ཞེས་པ་ནི་དངོས་དང་བརྒྱུད་ནས་ཐོབ་པའི་ཁྱད་པར་རམ། ཡང་ན་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་དུས་སྐབས་དེ་དང་དེའི་ཤུལ་བཞག་དཔྱད་གཞིའི་རིགས་ལ་གཙོ་བོ་ དང་། དུས་ཚོད་གང་འཚམ་འདས་རྗེས་བྱུང་བའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་དེ་དང་འབྲེལ་ཡོད་ རྒྱུ་ཆ་ཁག་ལ་ཕལ་བ་ཞེས་བརྗོད་པ་ཡིན། ལོ་རྒྱུས་ཞིབ་འཇུག་སྐབས་སུ་དཔྱད་གཞིའི་རྒྱུ་ཆ་གཙོ་བོ་དེ་རྩ་ཆེ་ཤོས་དང་གཞི་ འཛིན་སའི་ཁུངས་གཙོ་བོར་བྱེད་པ་ཡིན། འོན་ཀྱང་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་དཔྱད་གཞིའི་རྒྱུ་ཆ་ཡིན་ན་ངེས་པར་དུ་ཡིག་རིགས་སམ། དེབ་ཐེར་འབའ་ཞིག་ཡིན་མི་དགོས། འདིར་གཙོ་ཕལ་མེད་པར་སྤྱི་ལྡོག་ནས་ལོ་རྒྱུས་ཞིབ་འཇུག་གི་དཔྱད་གཞིའི་རྒྱུ་ ཆའི་རིགས་སམ་དབྱེ་བ་གཙོ་བོ་ཁག་ངོ་སྤྲོད་བསྡུས་ཙམ་བྱེད་ན།
དང་པོ། ཡིག་རིགས།
དཔྱད་གཞིའི་ཡིག་རིགས་ ཁོངས་སུ་དཔར་དུ་བསྐྲུན་ཟིན་པའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་དཔེ་དེབ་དང་། ད་སྔ་དཔར་དུ་མ་བསྐྲུན་པའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་དཔེ་ཆ་ལག་བྲིས་མ། དེ་བཞིན་གཞུང་ཕྱོགས་ཀྱི་ཡིག་ཚགས་དང་། ཚོགས་པ་དང་སྒེར་གྱི་ལོ་རྒྱུས་ཞིབ་འཇུག་གི་དཔྱད་གཞིར་རུང་བའི་ཡིག་ཆའི་རིགས་ མཐའ་དག་འདུ་བ་ཡིན། དཔར་སྐྲུན་ཟིན་པའི་ཡིག་རིགས་ལ་མཚོན་ན། ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་དཔེ་དེབ་ཁག་དང་། དེ་བཞིན་དུས་དེབ། ཚགས་པར། གཞུང་འབྲེལ་ཡིག་ཆ། གཞུང་འབྲེལ་མ་ཡིནཔའི་སྙན་ཐོ། རྩོམ་རིག་བརྩམས་ཆོས། ས་ཁྲ། ཁྱབ་བསྒྲགས་ཡི་གེ། ཁྲིམས་ཡིག ཁྲིམས་ཁང་གི་བཅད་ཁྲ་སོགས་རྣམ་གྲངས་ཧ་ཅང་། དེ་ལས་བོད་ཡིག་ཐོག་ཡོད་པའི་ལོ་རྒྱུས་སྐོར་གྱི་དཔེ་ཆ་གཅིག་པུར་མཚོན་ནའང་འཛམ་ གླིང་ནང་གྲངས་འབོར་མང་ཤོས་ཀྱི་གྲས་ཡིན་ཏེ། ཁམས་སྤྲུལ་བསོད་ནམས་དོན་གྲུབ་ཀྱིས་བསྡུ་སྒྲིག་མཛད་པའི་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ དཔེ་ཐོ་ཞེས་པའི་ནང་འབྲེལ་ཡོད་དཔེ་ཆ་གྲངས་ཆིག་སྟོང་ཉིས་བརྒྱ་བཅུ་གསུམ་གྱི་ མཚན་བྱང་བཀོད་ཡོད་པས་མཚོན་ནོ།།༼6༽ ལོ་རྒྱུས་དང་འབྲེལ་བའི་དཔེ་ཆ་དེ་དག་ཀྱང་རིགས་དང་ཐ་སྙད་མི་འདྲ་མང་པོ་ཡོད་པ་ ནི་དེབ་ཐེར་དང་། ཆོས་འབྱུང་། བཀའ་ཐང་། རུས་མཛོད། གདུང་རབས། གདན་རབས། ཡིག་ཚང་། དཀར་ཆག རྣམ་ཐར། རྟོགས་བརྗོད། བསྟན་རྩིས། བཀའ་གཙིགས་ཀྱི་ཡི་གེ་སོགས་མང་ངོ་། བོད་ཀྱི་གནའ་དེང་གི་ལོ་རྒྱུས་སྨྲ་བ་ཚོས་དཔྱད་གཞིའི་རྒྱུ་ཆ་དེ་དག་མཐོང་ཆེན་ བེད་སྤྱོད་གནང་ཡོད་དེ། དཔེར་ན། བྲག་དགོན་པ་བསྟན་པ་རབ་རྒྱས་(1801-?)ཀྱིས་མདོ་སྨད་ཆོས་འབྱུང་རྩོམ་འབྲི་གནང་སྐབས་ལོ་རྒྱུས་དང་འབྲེལ་བའི་དཔེ་ཆ་ཁག་དྲུག་བརྒྱ་ལྷག་ལ་ཟུར་ལྟའི་དཔྱད་གཞི་མཛད་ཡོད་པ་དང་།༼7༽ བཙན་བྱོལ་ཁྲོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་སྨྲ་བ་མཁས་ཅན་ཇོ་སྲས་བཀྲ་ཤིས་ཚེ་རིང་གིས་གླིང་ ཚང་གི་རྒྱལ་རབས་གནད་བསྡུས་ཤིག་རྩོམ་འབྲི གནང་སྐབས་དཔྱད་གཞིའི་ཁུངས་བདུན་ཅུ་ལྷག་ལ་བརྟེན་ཡོད་པ་ལྟ་བུ་རེད།༼8༽ འདི་ནི་རང་རིགས་གཞོན་སྐྱེས་ལོ་རྒྱུས་ཞིབ་འཇུག་པ་ཚོས་ཅིས་ཀྱང་སློབ་སྦྱོང་བྱ་ འོས་པའི་མིག་ལྟོས་བཟང་པོ་ཞིག་རེད། དེ་བཞིན་དུ་དཔར་སྐྲུན་བྱས་མེད་པའི་ཡིག་རིགས་ཀྱི་དཔྱད་གཞིར་མཚོན་ནའང་། ཡིག་ཚགས་ཁག་དང་། སྒེར་གྱི་འཕྲིན་ཡིག ཉིན་ཐོ། ཁ་ཆེམས་ཡི་གེ། ཐོ་དེབ་སོགས་ལོ་རྒྱུས་ཞིབ་འཇུག་ལ་ཕན་ཐོགས་པའི་དཔྱད་ཡིག་མཐའ་དག་སྟེ། དེ་ལས་ཡིག་ཚགས་ལྟ་བུར་མཚོན་ན། དེ་སྔ་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་རབས་རིམ་པའི་སྐབས་སུ་ཉར་ཚགས་བྱས་པའི་ཁྲལ་བསྡུ་ཁྲིམས་ གནོན་དང་བཀའ་རྒྱ་བཏང་བ་སོགས་ཀྱི་ཡིག་ཆ་ཁག་དང་། དེ་བཞིན་དགོན་སྡེའམ་བླ་བྲང་ཆེ་ཁག་དང་། དེ་བཞིན་སྒེར་པ་མི་དྲག་གི་ཁྱིམ་ཚང་སོགས་ཀྱིས་སྤྱི་ཚོགས་ཐོག་ཆོས་དང་སྲིད་ ཀྱི་ལས་དོན་བྱས་རིགས་ཐོ་འགོད་བྱས་པའི་ཉར་ཚགས་ཡིག་ཆའི་རིགས་ལ་ཟེར་ཞིང་། དེ་དག་ནི་ལོ་རྒྱུས་ཞིབ་འཇུག་ལ་ཉེ་བར་མཁོ་བའི་དཔྱད་གཞི་རིན་ཐང་བྲལ་བ་ཡིན། དེང་སྐབས་འཛམ་གླིང་གི་ཚན་རིག་ཞིབ་འཇུག་གི་ལས་དོན་དང་། ལྷག་པར་དུ་སྤྱི་ཚོགས་ལོ་རྒྱུས་ཞིབ་འཇུག་གི་རྣམ་པ་འཕེལ་རྒྱས་འགྲོ་བ་དང་ བསྟུན། ཡིག་ཚགས་ཀྱི་དཔྱད་གཞིའི་རིན་ཐང་ཆེ་རུ་ཇེ་མཐོར་སོང་སྟེ། ལོ་རྒྱུས་ཞིབ་འཇུག་པ་ཚོས་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཚགས་ཁག་ནི་ལོ་རྒྱུས་ཞིབ་འཇུག་གི་རྨང་ གཞིའི་རྒྱུ་ཆ་གལ་ཆེར་བརྩི་བཞིན་ཡོད། བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་སྨྲ་བ་གྲགས་ཅན་ཚོས་ཀྱང་རང་གི་བྲིས་པའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ཆེད་ རྩོམ་ནང་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཚགས་བེད་སྤྱོད་གང་ལེགས་གནང་ཡོད་དེ། དཔེར་ན། ལོ་རྒྱུས་སྨྲ་བའི་མཁས་དབང་ཞྭ་སྒབ་པ་དབང་ཕྱུག་བདེ་ལྡན་(1907 –1989)གྱིས་ མཛད་པའི་བོད་ཀྱི་སྲིད་དོན་རྒྱལ་རབས་ནང་། དགའ་ལྡན་ཕོ་བྲང་སྲིད་གཞུང་གིས་ཉར་ཚགས་བྱས་པའི་གཞུང་འབྲེལ་ཡིག་ཚགས་རྩ་ཆེན་ ཁག་དཔྱད་གཞིར་བཟུང་ཡོད་པ་ལྟ་བུ་རེད།༼9༽ དེས་ན་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་སྐབས་ངེས་པར་དུ་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཚགས་ཀྱི་དཔྱད་གཞིའི་རིན་ཐང་ལ་མཐོང་ཆེན་བྱེད་དགོས།གཉིས་པ། ངག་རྒྱུན།
ངག་རྒྱུན་ཞེས་པ་ནི་ལོ་ རྒྱུས་ཀྱི་མི་སྣ་དང་དོན་རྐྱེན་སོགས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་ཡིག་ཐོག་ལ་མ་བཀོད་པར་ངག་ ཐོག་ནས་གནས་པ་ལ་ཟེར་ཞིང་། རྒྱལ་ཁབ་དང་། མི་སྒེར། ཡང་ན་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་དོན་རྐྱེན་གལ་ཆེན་ཞིག་གི་སྐོར་སོགས་མི་རྣམས་ཀྱི་ངག་ཐོག་ ཏུ་མི་རབས་ནས་མི་རབས་བརྒྱུད་སྤེལ་བྱས་པའི་ལོ་རྒྱུས་གཏམ་རྒྱུད་དག་ལ་ངག་ རྒྱུན་ལོ་རྒྱུས་ཟེར། ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་དེང་དུས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཞིབ་འཇུག་པ་ཚོས་ངག་རྒྱུན་ལོ་རྒྱུས་རྩད་ གཅོད་དང་སྒྲ་འཇུག་སོགས་བྱས་ཏེ་དཔྱད་གཞིའི་རྒྱུ་ཆ་གལ་ཆེར་བརྩི་བར་མ་ཟད། བོད་ལ་མཚོན་ན་སྔར་ནས་བཟུང་ངག་རྒྱུན་ལོ་རྒྱུས་ཁུངས་ཐུབ་ཁག་བསྡུ་སྒྲིག་དང་ ཡིག་ཐོག་ལ་འགོད་པའི་སྲོལ་རྒྱུན་ཡོད་དེ། བོད་ཀྱི་མི་རྣམས་སྤྲེའུ་དང་བྲག་སྲིན་མོའམ་སྤྲ་མོ་ལས་ཆད་ཚུལ་གྱི་གནའ་བོའི་ ངག་རྒྱུན་ཤོད་སྲོལ་ཕྱིས་སུ་རྒྱལ་རབས་གསལ་བའི་མེ་ལོང་སོགས་སུ་བསྡུས་ཡོད་པ་ དང་། དེ་བཞིན་སྤུ་རྒྱལ་ཐོག་མ་གཉའ་ཁྲི་བཙན་པོའི་ཆད་ཁུངས་སྐོར་གྱི་ངག་རྒྱུན་ཤོད་ སྲོལ་ཁག་ཕྱིས་སུ་ལྡེའུ་ཆོས་འབྱུང་སོགས་སུ་བསྡུས་ཡོད་པ་དང་།༼10༽ གྲི་གམ་བཙན་པོར་མཚན་བཏགས་པ་དང་ཐུགས་ལ་གདོན་གསོལ་ཚུལ་སོགས་ཀྱི་ངག་རྒྱུན་ཤོད་སྲོལ་ཏུན་ཧོང་ཡིག་རྙིང་ནང་དུའང་བཀོད་ཡོད།༼11༽ད་ལྟའི་སྐབས་སུའང་བོད་མི་ ཚོས་ངག་རྒྱུན་ལོ་རྒྱུས་རྩད་གཅོད་དང་། དེ་ལོ་རྒྱུས་ཞིབ་འཇུག་གི་དཔྱད་གཞིར་སྤྱོད་རྒྱུར་མཐོང་ཆེན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་དེ། དཔེར་ན། ངྷ་རམ་ས་ལའི་བོད་ཀྱི་དཔེ་མཛོད་ཁང་གིས་ད་ཕན་ཡིག་ཐོག་ཏུ་མེད་པའི་ངག་རྒྱུན་ལོ་ རྒྱུས་དང་ཤེས་རིག་སྲུང་ཉར་ཆེད་ཕྱི་ལོ་༡༩༧༦ནས་ངག་རྒྱུན་ལོ་རྒྱུས་སྡེ་ཚན་ཟུར་ བཙུགས་བྱས་ཏེ། ལོ་རྒྱུས་དང་འབྲེལ་ཡོད་ཀྱི་ངག་རྒྱུན་འབོར་ཆེན་སྒྲ་འཇུག་ཉར་ཚགས་བྱས་ཡོད་ ཅིང་། དེ་དག་ལས་ད་ཕན་དེབ་གཟུགས་སུ་དཔར་སྐྲུན་བྱས་པའང་གྲངས་༣༤ཡོད་པ་རེད།༼12༽ དེ་བཞིན་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཞིབ་འཇུག་པ་ཚོས་ད་ཕན་མང་ཚོགས་ཀྱི་ངག་རྒྱུན་ལ་ཡོད་ པ་གང་ཞིག ཆོས་སྲིད་བཀག་རྒྱ་སྣ་ཚོགས་རྐྱེན་པས་ད་ཕན་མར་མུར་སབ་སིབ་ཙམ་ལས་གླེང་མ་ཐུབ་ པའི་ངག་རྒྱུན་ལོ་རྒྱུས་ཁག་ཀྱང་རྩད་གཅོད་དང་རིགས་པས་བརྡར་ཤ་བཅད་ཡོད་དེ། དཔེར་ན། བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཞིབ་འཇུག་པ་སྐུ་ཞབས་ཆབ་འགག་རྡོ་རྗེ་ཚེ་རིང་ལགས་ཀྱིས་རང་ གི་དཔྱད་རྩོམ་ནང་། རྒྱ་བཟའ་ཀོང་ཇོ་(སྔ་མ་)བོད་ དུ་བཙུན་མོར་ཡོང་སྐབས་ཁམས་ཕྱོགས་ཀྱི་ལམ་བར་དུ་ནལ་བུ་ཞིག་སྐྱེས་ཚུལ་སྐོར་ གྱི་ངག་རྒྱུན་སྐོར་རྩད་གཅོད་དང་རིགས་པས་དཔྱད་ཡོད་པ་ལྟ་བུ་རེད།༼13༽ དེས་ན་ངག་རྒྱུན་ལོ་རྒྱུས་ནི་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཞིབ་འཇུག་པ་ཚོས་སྣང་ཆེན་བྱེད་དགོས་སའི་དཔྱད་གཞིའི་རྒྱུ་ཆའི་རྣམ་གྲངས་ཤིག་རེད།
གསུམ་པ། སྒྱུ་རྩལ་རིག་དངོས།
སྒྱུ་རྩལ་རིག་དངོས་ ཞེས་པ་ནི། རི་མོ་དང་འབུར་རྐོས་སོགས་ཀྱི་སྒྱུ་རྩལ་ཤུལ་བཞག་ཁག་ལ་ཟེར་བ་ཡིན། ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་དུས་སྐབས་མ་འདྲ་བར་བཞེངས་པའི་སྒྱུ་རྩལ་རིག་དངོས་ཁག་ནི་འགྲོ་བ་ མིའི་རིགས་ཀྱི་ཕུལ་དུ་བྱུང་བའི་རིག་གནས་ཀྱི་ཐོན་རྫས་ཡིན་པར་མ་ཟད། ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་དུས་སྐབས་མ་འདྲ་བའི་མི་རྣམས་ཀྱི་བསམ་བློ་དང་། ཆས་གོས། ཆ་ལུགས་སོགས་ཀྱི་སྐོར་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱ་བའི་དཔྱད་གཞིའི་རྒྱུ་ཆར་ཡང་རུང་བ་ཡིན། དེའི་རྒྱུ་མཚན་ནི་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་བརྩམས་ཆོས་གང་ཞིག་ཡིན་ནའང་དེའི་རྒྱུ་ཆའི་ འབྱུང་ཁུངས་དངོས་ཡོད་འཚོ་བ་ལ་ཐུག་པས་ཡིན། དཔེར་ན་དེ་སྔ་ཁྲི་སྲོང་ལྡེ་བཙན་(742-804)རིང་བསམ་ཡས་གཙུག་ལག་ཁང་བཞེངས་སྐབས་མཛེས་མ་ལྕོག་རོ་བཟའི་གཟུགས་ལ་དཔེར་བྱས་ཏེ་སྒྲོལ་མའི་སྐུ་བཞེངས་པའི་ལོ་རྒྱུས་འབྱུང་བ་ལྟར་རོ།༼14༽ དེང་སང་ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཞིབ་འཇུག་པ་ཚོས་སྒྱུ་རྩལ་རིག་དངོས་ཁག་ལོ་ རྒྱུས་ལ་དཔྱོད་པའི་དཔྱད་གཞི་གལ་ཆེར་འཛིན་ཞིང་། བོད་ལའང་མཁས་དབང་དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱིས་སྒྱུ་རྩལ་རིག་དངོས་ཁག་ལོ་རྒྱུས་ ཞིབ་འཇུག་གི་དཔྱད་གཞིའི་རྒྱུ་ཆ་གལ་ཆེན་དུ་འཛིན་རིགས་ཚུལ་མཛུབ་སྟོན་གནང་ཡོད། ༼15༽ དེས་ན་སྔར་གྱི་རིས་བྲིས་རྙིང་བ་དང་ལྷ་སྐུ་རྙིང་བ་སོགས་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱས་ནའང་འབྲེལ་ཡོད་གནས་ཚུལ་འགའ་རེ་ཤེེས་རྟོགས་ཐུབ་པ་ཡིན་ནོ།བཞི་པ། གནའ་བོའི་ཤུལ་རྫས།
གནའ་བོའི་ཤུལ་རྫས་ནི་ ལོ་རྒྱུས་གོང་གི་ཤུལ་ལུས་འགྱུར་རྡོའམ། གནའ་བོའི་མི་རྣམས་ཀྱི་ཤུལ་ལུས་དངོས་པོ་དཔེར་ན་ཐོད་རུས་དང་མཁར་ཤུལ་སོགས་ལ་ ཟེར། དེ་དག་ནི་འགྲོ་བ་མིའི་རིགས་ཀྱི་གདོད་མའི་ལོ་རྒྱུས་ལ་དཔྱོད་པའི་གཞི་འཛིན་ས་ ཉག་ཅིག་ཡིན་ཞིང་། ཡིག་སྲོལ་མ་དར་གོང་གི་གནའ་བོའི་ལོ་རྒྱུས་ནི་གནའ་བོའི་ཤུལ་རྫས་ལ་བརྟེན་ནས་ རྟོགས་ཐབས་བྱ་རྒྱུ་ལས་ཐབས་གཞན་མེད་པས། འཛམ་གླིང་གི་ས་ཁུལ་སོ་སོ་ནས་ཐོན་པའི་གནའ་ཤུལ་དེ་དག་ནི་གནའ་བོའི་ལོ་རྒྱུས་ དཔྱོད་པའི་མེ་ལོང་ལྟ་བུར་གྱུར་ཡོད།བོད་ལ་མཚོན་ནའང་། དེང་སྐབས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་སྨྲ་བ་ཚོས་གནའ་ཤུལ་ལ་ཚན་རིག་གིས་བརྟག་དཔྱད་བྱས་པའི་ གྲུབ་དོན་ཁག་ལ་མཐོང་ཆེན་བྱས་ཏེ་རང་གི་ཆེད་རྩོམ་ནང་དྲངས་ཡོད་དེ། དཔེར་ན། ལོ་རྒྱུས་མཁས་ཅན་ཆབ་སྤེལ་ཚེ་བརྟན་ཕུན་ཚོགས་(1922-2013)ཀྱིས་ བོད་ཀྱི་ས་ཁམས་ཆགས་ཚུལ་སྐོར་གླེང་སྐབས་ཚན་རིག་པ་ཚོས་བོད་ཀྱི་ས་ཁམས་དང་ འགྱུར་རྡོར་བརྟག་དཔྱད་བྱས་པའི་གྲུབ་དོན་ལུང་འདྲེན་གནང་ཡོད་པ་དང།༼16༽ དེ་བཞིན་གུ་གེ་ཚེ་རིང་རྒྱལ་པོའི་ལོ་རྒྱུས་ཞིབ་འཇུག་གི་ཆེད་རྩོམ་ནང་བོད་ས་ ནས་རྙེད་པའི་རྡོ་ཆས་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱས་པའི་གྲུབ་དོན་ལུང་འདྲེན་བྱས་ཡོད་ཅིང་།༼17༽ ཤེས་རབ་བཟང་པོ་ལགས་ཀྱིས་ཀྱང་བོད་ཀྱི་གནའ་བོའི་ལོ་རྒྱུས་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་པར་ གནའ་དཔྱད་རིག་པ་དང་ཟུང་འབྲེལ་བྱས་ཏེ་ཕན་ཚུན་གཞོགས་འདེགས་ཡོང་ཐབས་བྱེད་དགོས་ ཚུལ་ཆེད་རྩོམ་མཛད་ཡོད་པ་ལྟ་བུ་རེད།༼18༽ དེས་ན་བོད་ཀྱི་གནའ་བོའི་ལོ་རྒྱུས་སྤྱི་དང་། ལྷག་པར་དུ་ལོ་རྒྱུས་འགོ་མ་ཚུགས་པའི་གདོད་མའི་གནས་ཚུལ་ལ་དཔྱོད་སྐབས་གནའ་ བོའི་ཤུལ་རྫས་བསྔོག་འདོན་བརྟག་དཔྱད་ལ་མཐོང་ཆེན་བྱས་ཏེ། དེའི་ཞིབ་འཇུག་གི་གྲུབ་དོན་གསར་པས་བོད་ཀྱི་གནའ་བོའི་ལོ་རྒྱུས་ཕུན་སུམ་ཇེ་ ཚོགས་སུ་གཏོང་བར་འབད་དགོས་སོ།།
དེ་ལྟར་ལོ་རྒྱུས་ཞིབ་ འཇུག་ལ་དཔྱད་གཞི་གལ་ཆེ་བ་དང་། དཔྱད་གཞིའི་རྒྱུ་ཆའི་རྣམ་གྲངས་གཙོ་ཁག་ངོ་སྤྲོད་མདོར་བསྡུས་བྱས་རྗེས། འདིར་དཔྱད་གཞིའི་རྒྱུ་ཆ་གང་ཞིག་ཡིན་ཡང་དེའི་བཤད་ཚུལ་ལ་ལུང་རིགས་ཀྱིས་དཔྱད་ པ་ཞིབ་མོ་བྱེད་དགོས་པ་དང་། དཔྱད་གཞིའི་རྒྱུ་ཆ་བེད་སྤྱོད་གཏོང་སྐབས་ཚན་རིག་དང་མཐུན་པའི་སྤྱོད་ཚུལ་འཛིན་ དགོས་ཚུལ་ཅུང་ཟད་སྨྲ་ན། དེ་ཡང་སྔར་གྱི་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཚང་ཁག་གི་བཤད་ཚུལ་ལ་ཤ་གཟུག་ཟ་རྐྱང་གིས་བདེན་ཁ་ མི་སྦྱིན་པར་དཔྱད་པ་ཞིབ་མོ་བྱེད་དགོས་པའི་རྒྱུ་མཚན་ནི། སྔར་གྱི་མིས་བྲིས་པའི་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཆའི་ནང་བཀོད་ཚད་ཚང་མས་སྐབས་དེའི་ལོ་ རྒྱུས་ཀྱི་དོན་དངོས་མཚོན་ཐུབ་པའི་ཁྱབ་པ་མེད་ཅིང་། ཆོས་ལུགས་ཀྱི་འཐེན་འཁྱེར་དང་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་བཀག་རྒྱའི་རྐྱེན་པས་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ ཚང་ཁག་ནང་ལོ་རྒྱུས་དངོས་དང་མི་མཐུན་པའི་བཤད་ཚུལ་འཁྱོག་པོ་མང་དུ་མཆིས་པས་ སོ།། མཁས་དབང་དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱིས་ཐང་ཡིག་སྡེ་ལྔར་གདེང་འཇོག་གནང་སྐབས། དེ་སྔའི་ལོ་རྒྱུས་རྣམས་ལ་ཕྱིས་སུ་བསྲེ་ལྷད་ཞུགས་ཏེ་མགོ་ནས་མཇུག་བར་རྫུན་ ཚིག་གཅིག་ཀྱང་མ་འདྲེས་པ་ཞིག་རྙེད་དཀའ་ཞེས་༼19༽གསུངས་པ་ནི་ཉམས་མྱོང་གི་སྡོམ་ཚིག་ཡང་དག་པ་ཞིག་རེད།
བོད་ལ་རིག་གནས་དང་ལོ་ རྒྱུས་ཀྱི་བཤད་ཚུལ་གང་ཞིག་ཡིན་ཡང་དོན་དངོས་དང་མཐུན་མིན་དཔྱད་པ་བྱེད་སྲོལ་ སྔར་ནས་ཡོད་ཅིང་། མཐའ་དྲུག་ཚུལ་བཞི་དང་། རྟོན་པ་བཞི། དཔྱད་པ་གསུམ་སོགས་ཀྱི་སྒོ་ནས་སངས་རྒྱས་ཀྱི་གསུང་རབ་དང་། དགོངས་འགྲེལ་གྱི་བསྟན་བཅོས་ཁག་གི་ནང་དོན་གཏན་ལ་ཕབ་པས། བོད་ཀྱི་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ལ་རིགས་པའི་ཆོས་ལུགས་སུ་བསྙད་ཀྱི་ཡོད། དེ་བཞིན་དུ་ཆོས་ལུགས་རིག་གནས་ཙམ་མ་ཟད་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ངོས་ཐད་ནས་ཀྱང་བསྟན་ བཅོས་ཁག་ལ་དཔྱད་པ་བྱས་ཡོད་དེ། བོད་སྔ་རབས་ཀྱི་དབུ་མའི་བསྟན་བཅོས་མཛད་མཁན་ཚོས་ག་ལས་འཇིགས་མེད་སློབ་དཔོན་ ཀླུ་སྒྲུབ་ཀྱི་དབུ་མ་རྩ་ཤེའི་རང་འགྲེལ་ཡིན་ཚུལ་གསུངས་ཤིང་། ཕྱིས་སུ་སྡེ་དགེའི་བསྟན་འགྱུར་གྱི་དཀར་ཆག་ཏུའང་རང་འགྲེལ་ཡིན་ཚུལ་བཀོད་ཡོད་ ནའང་། རྗེ་ཙོང་ཁ་པས་ག་ལས་འཇིགས་མེད་ཀྱི་གཞུང་དངོས་ལ་བརྟག་དཔྱད་གནང་མཐར་དེ་ནི་ སློབ་དཔོན་གྱི་རང་འགྲེལ་མིན་ཚུལ་དགག་སྒྲུབ་གནང་ཡོད་པ་ལྟ་བུ་རེད།༼20༽
འདིས་མཚོན་བོད་ཀྱི་སྔ་རབས་ཀྱི་མཁས་པ་ཚོས་རིག་གནས་དང་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་གཞུང་རྣམས་ཀྱི་བཤད་ཚུལ་དང་། དེ་དག་གི་རྩོམ་པ་པོ་སུ་ཡིན་སོགས་ཀྱི་ཐད་དཔྱད་པ་ཞིབ་མོར་གནང་ཡོད་པར་མ་ཟད། དེང་རབས་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་སྨྲ་བ་ཚོས་ཀྱང་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་དཔྱད་གཞིའི་ཡིག་རིགས་ ཁག་ལ་བརྟག་དཔྱད་ཞིབ་མོར་གནང་ཡོད་དེ། དཔེར་ན། དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱིས་ཐང་ཡིག་སྡེ་ལྔའི་སྐོར་མ་ཕྱི་བྱིངས་གནའ་དུས་སུ་བྲིས་ ཀྱང་ཕྱིས་སུ་གཞན་གྱིས་བསྲེ་ལྷད་བཅུག་ཡོད་ཚུལ་དཔྱད་ཞིབ་གནང་ཡོད་ཚུལ་གོང་ སྨོས་ལྟར་དང་། ཆབ་སྤེལ་ཚེ་བརྟན་ཕུན་ཚོགས་ཀྱིས་དེ་སྔ་ཡོངས་གྲགས་སུ་བཀའ་ཆེམས་ཀ་ཁོོལ་མ་དེ་ སྲོང་བཙན་གྱིས་མཛད་པ་ཡིན་ཚུལ་ཟེར་བའི་ཐད་དཔྱད་བརྗོད་བྱས་ཡོད་ཅིང་།༼21༽ དོར་ཞི་གདོང་དྲུག་སྙེམས་བློས་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཚང་གྲགས་ཅན་སྦ་བཞེད་དེ་ཉིད་སྦ་གསལ་སྣང་གིས་མཛད་པ་མིན་ཚུལ་གསུངས་ཡོད།༼22༽ ལྷག་པར་དུ་སྐུ་ཞབས་ཆབ་སྤེལ་ཚེ་བརྟན་ཕུན་ཚོགས་ཀྱིས་གཉའ་ཁྲི་བཙན་པོ་ནི་བོད་ རང་གི་མི་ཞིག་ཡིན་ཞེས་པའི་དཔྱད་རྩོམ་བྲིས་ཏེ། དེའི་ནང་སྤུ་རྒྱལ་གདུང་རབས་ཀྱི་རྩ་བའི་འབྱུང་ཁུངས་སྐོར་ལ་བཤད་ལུགས་མ་འདྲ་བ་ གང་ཡོད་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱས་མཐར། གཉའ་ཁྲི་བཙན་པོ་ནི་སྤུ་བོའི་ཡུལ་ནས་བོད་ཀྱི་རྗེར་གཤེགས་པའི་བཤད་ཚུལ་དེ་ཁོ་ ན་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་དོན་དངོས་དང་མཐུན་ཚུལ་ལུང་རིགས་ལམ་ནས་དགག་གཞག་བྱས་ཡོད་པ་ རེད། དེ་ནི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་བཤད་ཚུལ་མ་འདྲ་བ་ཁག་ཤ་གཟུག་ཟ་རྐྱང་མི་བྱེད་པར་རྟོག་ཞིབ་ དང་དཔྱད་བརྗོད་ཇི་ལྟར་བྱེད་ཚུལ་གྱི་དཔེ་མཚོན་ཧ་ཅང་ལེགས་པོ་ཞིག་ཏུ་མཐོང་།
འོ་ན་དཔྱད་གཞིའི་ཡིག་ ཆར་རྟོག་ཞིབ་བྱེད་ཚུལ་ཇི་ལྟར་ཡིན་ཞེ་ན། ཚད་གཞི་བརྒྱད་ཀྱི་སྒོ་ནས་བརྟག་དཔྱད་བྱས་ན་ད་གཟོད་དཔྱད་གཞིའི་ཡིག་རིགས་དེ་ ཉིད་ཚད་འཛིན་འཕེར་མིན་བརྡར་ཤ་གཅོད་ཐུབ། ཚད་གཞི་བརྒྱད་ནི། དཔྱད་གཞིའི་ཡིག་ཆ་དེ་སུས་བརྩམས་པ་ཡིན། ཅིའི་ཕྱིར་བརྩམས་པ་ཡིན། ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་མི་སྣའམ་དོན་རྐྱེན་དེ་དང་རྩོམ་མཁན་བར་འབྲེལ་བ་ཅི་ཡོད། རྩོམ་མཁན་དེ་ཡིད་ཆེས་འཕེར་བའི་ཞིབ་འཇུག་པ་ཞིག་ཡིན་མིན། རྩོམ་མཁན་དེས་ལངས་ཕྱོགས་ངེས་ཅན་ཞིག་གཞིར་བཟུང་ནས་བྲིས་པ་ཡིན་མིན། རྩོམ་མཁན་དེས་ཡིག་ཆ་དེའི་ནང་ཅི་ཞིག་བཤད་ཡོད་མེད་། རྩོམ་མཁན་དེས་རང་གི་དམ་བཅས་པའི་བསྒྲུབ་བྱ་སྒྲུབ་པར་སྒྲུབ་བྱེད་ཀྱི་ལུང་ རིགས་དཔང་རྟགས་ཅི་ཙམ་བཀོད་ཡོད་མེད། རྩོམ་མཁན་དེ་དོན་དངོས་ཀྱི་དཔང་རྟགས་ལ་གཡོལ་ཐབས་བྱས་ཡོད་མེད་བཅས་ཡིན།
དཔྱད་གཞིའི་རྒྱུ་ཆ་ བེད་སྤྱོད་གཏོང་སྐབས་ཚན་རིག་དང་མཐུན་པའི་སྤྱོད་ཚུལ་འཛིན་དགོས་ཞེས་པ་ནི། དཔྱད་གཞིའི་རྒྱུ་ཆར་ཞིབ་འཇུག་འཐུས་ཚང་བྱེད་པ་དང་། རང་འདོད་ཕྱོགས་ལྷུང་གིས་མ་བསླད་པར་དཔྱད་གཞི་རང་ངོས་ཀྱི་བདེན་དོན་གཙིགས་ འཛིན་དང་བེད་སྤྱོད་ཇི་བཞིན་གཏོང་དགོས་པ་དེ་ཡིན། དཔྱད་གཞིའི་རྒྱུ་ཆ་བེད་སྤྱོད་གཏོང་སྐབས་ནམ་རྒྱུན་ལྷགས་བཞིན་པའི་གནད་དོན་ གཙོ་བོ་ཁག་ནི། མ་ཡིག་གི་གོ་དོན་རང་འདོད་ལྟར་ལོག་འགྲེལ་བྱེད་པ་དང་། ལུང་ཚིག་རང་འདོད་ལྟར་གཅོད་གཏུབ་བྱས་ཏེ་འདྲེན་པ། ཚིག་མཚམས་ལོག་བཅད་བྱེད་པ། ལུང་དྲངས་པའི་དཔྱད་གཞིའི་ཡིག་ཆའི་ཁུངས་ལུང་གསལ་པོ་མེད་པ་བཅས་རེད།
འདིར་གནད་དོན་དེ་དག་ དཔེ་མཚོན་དང་བཅས་ཅུང་གསལ་ཙམ་བརྗོད་ན། དེ་ལས་མ་ཡིག་གི་གོ་དོན་རང་འདོད་ལྟར་ལོག་འགྲེལ་བྱེད་པ་ནི། ཆོས་ལུགས་ཀྱི་འཐེན་འཁྱེར་བསམ་བློའམ། ཆབ་སྲིད་འཐབ་རྩོད་སོགས་ཀྱི་དབང་གིས་མ་ཡིག་གི་གོ་དོན་ལ་རང་འདོད་ལྟར་བཟོ་ བཅོས་བྱེད་པ་སྟེ། དཔེར་ན། སུམ་པ་ཡེ་ཤེས་དཔལ་འབྱོར་(1704-1788)གྱིས་ རང་ཉིད་རྙིང་ཆོས་ལ་མི་དགའ་བའི་དབང་གིས་རྒྱལ་པོ་སྐུ་ལྔའི་གསོལ་ཁ་འཇིག་རྟེན་ མཆོད་བསྟོད་མ་ཞེས་པའི་མ་ཡིག་ནང་། འཇིག་རྟེན་མཆོད་བསྟོད་དཀྱིལ་འཁོར་གྲུ་འཛིན་པ། ། ཞེས་པ། ཤཱཀྱ་སེངྒེའི་བསྟན་པ་སྲུང་མཛད་པ། ། ཞེས་པར་བསྒྱུར་བ་དང་། ཡང་། པད་མ་ཐོད་ཕྲེང་སོ་ཟུར་གནུབས་ཉང་ཚོགས། ། ཞེས་པ། པདྨ་འབྱུང་གནས་བློ་བཟང་གྲགས་པ་སོགས། ། ཞེས་སོགས་སུ་རང་འདོད་ལྟར་བསྒྱུར་ནས་དགོན་ལུང་དགོན་པའི་ཚོགས་འདོན་སུ་ལྗགས་ བསྒྲིགས་མཛད་པ་ལ། སུམ་པ་རང་གི་དངོས་སློབ་ཐུའུ་བཀན་ཆོས་ཀྱི་ཉི་མས(1737-1802)་ “ཚིག་བསྒྱུར་འདི་འདྲ་ནི་ངེས་པར་དབང་གཞུའི་སྙིང་པོ་དང་མཚུངས་སོ།”༼23༽ ཞེས་གསུངས་ཏེ་ཐེར་འདོན་དང་དགག་སྒྲུབ་གནང་ཡོད་པ་ལྟ་བུ་དང་། དེ་བཞིན་དུ་ཆབ་སྲིད་འཐབ་རྩོད་དབང་གིས་བཟོ་བཅོས་བརྒྱབ་པའང་། དཔེར་ན། ཕྱི་ལོ་༡༩༨༨ལོའི་ཕྱི་ཟླ་བཅུ་གཉིས་པའི་ཤེས་བྱ་དུས་དེབ་ནང་རྩོམ་སྒྲིག་པ་བྱམས་ པ་བསྟན་འཛིན་ལགས་ཀྱིས་ང་ཕོད་ཀྱི་གཏམ་བཤད་ལ་དགག་ལན་ཞིག་བསྐྱོན་ཡོད་ཅིང་། ཕྱིས་སུ་རྒྱ་རིགས་དབང་རྒོད་ཟེར་བ་སོགས་ཀྱིས་བརྩམས་པའི་བོད་ལྗོངས་ཀྱི་ལོ་ རྒྱུས་གོ་བབ་དཔྱད་ཞིབ་ཅེས་པའི་སྟོད་ཆའི་གླེང་བརྗོད་ནང་། དེའི་ལུང་འདྲེན་སྐབས་རང་འདོད་ལྟར་ལོག་འགྲེལ་བྱས་ཡོད་པ་ལྟ་བུ་རེད།༼24༽ སྤྱིར་མ་ཡིག་གི་དོན་ལ་ལོག་འགྲེལ་བྱེད་པར་གོ་དོན་མ་རྟོགས་པའི་དབང་གིས་འབྱུང་ སྲིད་ཀྱང་། གོང་དུ་དྲངས་པའི་དཔེར་མཚོན་དེ་དག་ནི་བསམ་བཞིན་དུ་བཟོ་བཅོས་དང་ལོག་འགྲེལ་ བྱས་པ་ཡིན་པས། ཚུལ་འདི་འདྲ་ཞིབ་འཇུག་པ་དང་ལོ་རྒྱུས་སྨྲ་བ་ཚོས་ངེས་པར་དུ་དོར་བྱ་ཡིན་ནོ།
ལུང་ཚིག་རང་འདོད་ལྟར་ གཅོད་གཏུབ་བྱེད་པ་ནི། རང་གི་འདོད་བློ་ངེས་ཅན་ཞིག་སྒྲུབ་ཆེད་དཔྱད་གཞིའི་ཡིག་ཆའི་ནང་གང་ཡོད་སོར་ བཞག་མི་བྱེད་པར་བསམ་བཞིན་འཕྲི་སྣོན་གྱིས་ལུང་འདྲེན་པ་ལ་ཟེར། དཔེར་ན། དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་སྐོར་གྱི་དཔྱད་བརྗོད་དེབ། “དྲང་བདེན་གྱིས་བསླུས་པའི་སློང་མོ་བ་” ཞེས་པའི་ནང་དུ་ཞྭ་སྒབ་པའི་སྲིད་དོན་རྒྱལ་རབས་དེ་དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱི་ བརྩམས་ཆོས་ཡིན་ཚུལ་དང་། དེ་ཞྭ་སྒབ་པ་སོགས་ཁ་མཐུན་བྱས་ཏེ་འཕྲོག་བཅོམ་བྱས་པ་ཡིན་ཚུལ་བརྗོད་འདུག་ཅིང་། དེའི་སྒྲུབ་བྱེད་གཙོ་བོར་ཀིརྟི་རིན་པོ་ཆེས་ཞིབ་འཇུག་དང་རྩོམ་སྒྲིག་གནང་བ་”དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱི་རབ་བྱེད་”ཅེས་ པའི་དེབ་ལས། དགེ་སློང་རིག་འཛིན་དབང་པོ་ཟེར་བའི་སྐད་ཆ་ཞིག་ལུང་འདྲེན་བྱས་ཡོད། འོན་ཀྱང་ལུང་དྲངས་པའི་སྐད་ཆ་དེ་རང་འདོད་ལྟར་གཅོད་གཏུབ་བྱས་འདུག དེ་ཡང་གསལ་པོར་བཤད་ན། མ་ཡིག་ངོ་མའི་ནང་། “དགེ་ འདུན་ཆོས་འཕེལ་ལགས་ཀྱི་འཛམ་གླིང་ཤེས་བྱ་ཉོས་པའི་དེབ་ཟེར་བ་ཞིག་ཀ་ཤོད་པས་ བཀྱག་པ་རེེད། དེའི་ནང་སྲིད་དོན་དང་རྒྱལ་རབས་སོགས་ཡོངས་རྫོགས་ཡོད་པ་འདྲ། གང་ལྟར་ཁོ་རང་གི་བརྗེད་ཐོ་ཞིག་རེད།”ཅེས་སྨྲས་པ་ལ།༼25༽ དཔེ་དེབ་དེའི་ནང་“དགེ་ འདུན་ཆོས་འཕེལ་ལགས་ཀྱི་འཛམ་གླིང་ཤེས་བྱ་ཉོས་པའི་དེབ་ཟེར་བ་ཞིག་ཀ་ཤོད་པས་ བཀྱག་པ་རེད། དེའི་ནང་ལ་སྲིད་དོན་རྒྱལ་རབས་སོགས་ཡོངས་རྫོགས་ཡོད་པ་འདྲ།”༼26༽ཞེས་བསམ་བཞིན་ལུང་ཚིག་གཅོད་གཏུབ་བྱས་ཏེ་བཀོད་ཡོད་པ་ལྟ་བུ་རེད།
དགེ་སློང་རིག་འཛིན་དབང་ པོའི་སྐད་ཆའི་ནང་དོན་ནི། དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་ལ་འཛམ་གླིང་ཤེས་བྱ་ཉོས་པའི་དེབ་ཟེར་བའི་ཟིན་བྲིས་དེབ་ ཅིག་ཡོད་པ་དང་། དེའི་ནང་སྲིད་དོན་གྱི་སྐོར་དང་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་སྐོར་སོགས་སྣ་ཚོགས་ཡོད་པར་སྣང། དེ་ཀ་ཤོད་པས་ཁྱེར་བ་རེད་ཅེས་པའི་དོན་ཡིན་པ་ལ། དྲང་བདེན་གྱིས་བསླུས་ཀྱིས་བསླུས་པའི་སློང་མོ་བ་ཞེས་པའི་ནང་ལུང་འདྲེན་སྐབས་ སྲིད་དོན་དང་རྒྱལ་རབས་ཞེས་པའི་བར་གྱི་དང་སྒྲ་མེད་པར་བཟོས་ཏེ། སྲིད་དོན་རྒྱལ་རབས་ཞེས་བཅོས་ནས་ཞྭ་སྒབ་པའི་སྲིད་དོན་རྒྱལ་རབས་དང་མིང་གཅིག་ པར་བཟོས་པ་དང་། དགེ་སློང་རིག་འཛིན་དབང་པོས་གང་ལྟར་ཁོ་རང་གི་བརྗེད་ཐོ་ཞིག་རེད་ཅེས་པ་དེ་ནག་ སུབ་བཏང་འདུག དེ་ལྟ་བུའི་ལུང་ཚིག་བསམ་བཞིན་གཅོད་གཏུབ་བྱས་ཏེ་ཞེ་འདོད་སྒྲུབ་ཐབས་བྱེད་པ་ ནི། སྤྱིར་ཞིབ་འཇུག་གི་ལས་དོན་གཉེར་མཁན་དང་། ལྷག་པར་དུ་ལོ་རྒྱུས་ཞིབ་འཇུག་པ་ཞིག་ལ་མཚོན་ན་གཟབ་ནན་མེད་པའི་སྤྱོད་ཚུལ་ཙམ་ མིན་པར་ཀུན་སྤྱོད་ཀྱི་གནད་དོན་ཞིག་ཡིན་པས། ལོ་རྒྱུས་ཞིབ་འཇུག་དང་རྩོམ་འབྲིར་བློ་ཁ་ཕྱོགས་པ་དག་གིས་བྱེད་ལུགས་འདི་འདྲ་ རྣམ་པ་ཀུན་ཏུ་སྤོང་རིགས་སོ།།
ཚིག་མཚམས་ལོག་བཅད་ བྱེད་པ་ནི། དཔྱད་གཞིའི་ཡིག་ཆའི་ཚིག་གི་གཅོད་མཚམས་ཡར་གཅོད་དགོས་སར་མར་བཅད། མར་གཅོད་དགོས་སར་ཡར་བཅད་དེ་ནང་དོན་གཞན་དུ་བསྒྱུར་ནས་རང་གི་འདོད་ཕྱོགས་ སྒྲུབ་ཐབས་བྱེད་པ་ལ་ཟེར། སྤྱིར་ཀློག་དག་པ་མེད་པའི་དབང་གིས་ཚིག་གི་གཅོད་མཚམས་ནོར་བ་ཡོང་སྲིད་ལ། ལྷག་པར་དུ་ཡིག་རྩ་ལེགས་པོ་མེད་པའི་ཕྱི་གླིང་པ་སོགས་ཀྱིས་བོད་ཡིག་གི་ཡིག་ རྙིང་ཁག་ཀློག་སྐབས་གཅོད་མཚམས་ལོག་པའི་དབང་གིས་དོན་ལོག་པར་གོ་བ་མཐོང་ཆོས་སུ་ འདུག་ནའང་། འདིར་ནི་བསམ་བཞིན་དུ་ཚིག་མཚམས་ལོག་བཅད་བྱས་པ་དག་ལ་དམིགས་པ་ཡིན། དཔེར་ན། རྗེ་ཙོང་ཁ་པའི་བྱང་ཆུབ་ལམ་རིམ་ཆེན་མོར་ལམ་རིམ་གྱི་བསྟན་འབྱུང་སྐོར་གསུངས་ སྐབས། “སྤྱིར་ན་ གངས་རིའི་ཁྲོད་དུ་བསྟན་པ་སྔ་དར་ལ་དཔལ་ལྡན་ཞི་བ་འཚོ་དང་པདྨ་སམྦྷ་བས་བསྟན་ པའི་སྲོལ་བཙུགས་པ་ལ། སྟོང་བ་ཉིད་ཀྱི་གོ་བ་གནད་དུ་མ་སོང་བ་ལ་བརྟེན་ནས་ཐབས་ཀྱི་ཆ་ལ་སྐུར་ཞིང་ཡིད་ ལ་བྱེད་པ་ཐམས་ཅད་འགོག་པའི་རྒྱ་ནག་གི་མཁན་པོ་ཧྭ་ཤང་གིས་བསྟན་པ་འགྲིབས་པར་ བྱས་པ། སློབ་དཔོན་ཆེན་པོ་ཀ་མ་ལ་ཤཱི་ལས་ལེགས་པར་བཀག་ནས་རྒྱལ་བའི་དགོངས་པ་གཏན་ལཕབ་ པས་སྐུ་དྲིན་ཤིན་ཏུ་ཆེ་ལ།”༼27༽ ཞེས་འབྱུང་བའི་དོན་ངོ་མ་ནི། སྲོལ་བཙུགས་པ་ལ་ཞེས་ཡར་བཅད། ལྟ་བའི་གོལ་ས་ཞེས་སོགས་མར་གཅོད་དགོས་རྒྱུ་ལ། འགའ་ཞིག་གིས་ཞི་བ་འཚོ་དང་སློབ་དཔོན་པདྨས་བསྟན་པའི་སྲོལ་བཙུགས་པ་ལ་ལྟ་བའི་ གོ་བ་གནད་དུ་མ་སོང་བར་ལམ་རིམ་ནས་བཤད་ཅེས་ལོག་འགྲེལ་བྱས་ཡོད་པ་ལྟར་རོ།༼28༽
དཔྱད་གཞིའི་ཡིག་རིགས་ ལུང་འདྲེན་སྐབས་ཁུངས་ལུང་གསལ་པོ་མེེད་པ་ནི་དཔྱད་གཞིའི་ཡིག་ཆ་བེད་སྤྱོད་ བྱེད་ཚུལ་ཙམ་མ་ཟད། རིག་གཞུང་ཆེད་རྩོམ་འབྲི་ཚུལ་གྱི་གནད་དོན་ཞིག་ཀྱང་རེད། དེ་ཡང་བོད་ཀྱི་སྔར་སྲོལ་ལ་མཁས་པ་ཆེན་པོ་རྣམས་ཀྱི་ཡིག་ཆ་གཞན་ལས་ལུང་འདྲེན་ སྐབས། མདོ་ལས་ཞེས་སམ། ཁ་ཅིག་གིས་ཞེས་དང་། ཡང་ན་ཇི་སྐད་དུ་ཞེས་པ་ལྟ་བུ་མ་གཏོགས་ལུང་འདྲེན་བྱ་སའི་གཞུང་གི་མཚན་བྱང་དང་། རྩོམ་པ་པོའི་མིང་ཆ་ཚང་བཀོད་མེད་པ་ཧ་ཅང་མང་བས་འདིར་དཔེ་མཚོན་འདྲེན་དགོས་མ་ མཐོང་ཞིང་། དེ་ཡང་མཁས་པ་རྣམས་ཕན་ཚུན་ལ་ལུང་ཁུངས་གསལ་པོ་ར་སྤྲགས་དགོས་པ་མེད་པའམ། ཡང་ན་ཕྱོགས་སྔ་འགའ་ཞིག་གི་མིང་དངོས་སུ་སྨོས་ན་གྲུབ་མཐའི་ཆགས་སྡང་གི་རྐྱེན་ དུ་འགྱུར་བ་སོགས་ཀྱི་དབང་གིས་ཡིན་སྲིད་ཀྱང་། དེང་དུས་ཀྱི་ཞིབ་འཇུག་དཔྱད་རྩོམ་འབྲི་སྟངས་ལྟར་ན་བླང་བྱར་མི་བརྩི་ལ། ལོ་རྒྱུས་དང་རིག་གཞུང་གི་དཔྱད་རྩོམ་ནང་ལུང་དྲངས་པའི་དཔྱད་གཞིའི་ཡིག་ཆ་རྣམས་ ཀྱི་ཁུངས་ལུང་ངེས་པར་དུ་གསལ་པོ་འགོད་དགོས་པ་དེང་དུས་ཀྱི་ཞིབ་འཇུག་རྩོམ་ཡིག་ གི་སྤྱི་ལུགས་ཆགས་ཡོད། དེ་ཡང་བལྟ་ཀློག་བྱས་པའི་དཔྱད་གཞིའི་ཡིག་ཆ་དང་། ལུང་ཁུངས་སུ་དྲངས་པའི་ཡིག་ཆ་ཁག་གི་རྩོམ་པ་པོ་སུ་ཡིན་དང་། སྒྱུར་པ་པོ། པར་དུ་ཐོན་ལོ། རྩོམ་ཡིག་གི་མཚན་བྱང་ཆ་ཚང་། པར་སྐྲུན་ཁང་། ཤོག་ངོས་དང་ཐིག་ཕྲེང་བཅས་ཞིབ་པར་འགོད་དགོས། དེ་འདྲ་བྱས་པའི་དཔྱད་རྩོམ་ཁག་ནི་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཚད་གཞི་ལྟར་ཞིབ་འཇུག་གི་རིན་ ཐང་ལྡན་པར་ངོས་འཛིན་བྱེད་པ་ཡིན།
- བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་རིག་པའི་གཞི་རྩའི་ཤེེས་བྱ་མཛུབ་མོ་རི་སྟོན། འགོ་བརྗོད།
- བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་རིག་པའི་གཞི་རྩའི་ཤེེས་བྱ་མཛུབ་མོ་རི་སྟོན། ས་བཅད་དང་པོ།
- བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་རིག་པའི་གཞི་རྩའི་ཤེེས་བྱ་མཛུབ་མོ་རི་སྟོན། ས་བཅད་གཉིས་པ།
- བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་རིག་པའི་གཞི་རྩའི་ཤེེས་བྱ་མཛུབ་མོ་རི་སྟོན། ས་བཅད་གསུམ་པ།
- བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་རིག་པའི་གཞི་རྩའི་ཤེེས་བྱ་མཛུབ་མོ་རི་སྟོན། མཇུག་གི་གཏམ་དང་ཁུངས་ལུང།
No comments
Post a Comment