བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་རིག་པའི་གཞི་རྩའི་ཤེས་བྱ་མཛུབ་མོ་རི་སྟོན། གཏམ་དང་ཁུངས།

བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་རིག་པའི་གཞི་རྩའི་ཤེས་བྱ་མཛུབ་མོ་རི་སྟོན། གཏམ་དང་ཁུངས།

མཇུག་གི་གཏམ། བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་རིག་ པའི་གཞི་རྩའི་ཤེས་བྱ་མཛུབ་མོ་རི་སྟོན་ཞེས་པའི་དཔྱད་རྩོམ་འདི་ནི། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༤ ལོའི་ཟླ་ ༣ ཚེས་ ༡༤ ཉིན། སྨོན་ལ... 10 years ago

མཇུག་གི་གཏམ།

བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་རིག་ པའི་གཞི་རྩའི་ཤེས་བྱ་མཛུབ་མོ་རི་སྟོན་ཞེས་པའི་དཔྱད་རྩོམ་འདི་ནི། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༤ ལོའི་ཟླ་ ༣ ཚེས་ ༡༤ ཉིན། སྨོན་ལམ་བོད་ཀྱི་བརྡ་འཕྲིན་ཞིབ་འཇུག་ཁང་གིས་གོ་སྒྲིག་འོག སྨོན་ལམ་བོད་ཀྱི་ཀུན་བཏུས་ཚིག་མཛོད་ཆེན་མོའི་ནང་ཆོས་ལུགས་དང་འབྲེལ་བའི་ཐ་སྙད་རྩོམ་སྒྲིག་བྱེད་ཕྱོགས་སྐོར་བོད་ཀྱི་ཆོས་བརྒྱུད་ཁག་གི་རྩོམ་སྒྲིག་མི་སྣའི་ཚོགས་འདུ་ཐེངས་གཉིས་པ་རྡ་རམ་ས་ལར་འཚོགས་སྐབས།
ཕྲན་གྱིས་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་རིག་པའི་སྐོར་ལ་གཏམ་བཤད་སྤེལ་བའི་རྩོམ་ཤོག་གཞིར་ བཟུང་། ཕྱིས་སུ་སྣོན་འཕྲི་སྤོར་གཅོག་དང་བཟོ་བཅོས་གང་འོས་བྱས་ཏེ་གཏན་ལ་ཕབ་པ་ཡིན། དཔྱད་རྩོམ་འདིའི་ནང་བཀོད་པའི་གུས་པ་སྒེར་གྱི་འདོད་ཚུལ་ཁག་ལ་ཆད་ལྷག་དང་ནོར་ འཁྲུལ་གང་མང་ཡོད་པ་གདོན་མི་ཟ་བས། ཚུལ་འདིར་མཁས་པའི་གཟུར་གནས་རྣམས་ཀྱིས་སྐྱོན་བརྗོད་ཡོ་བསྲང་ཡོང་བ་མཁྱེན།

དཔྱད་རྩོམ་འདི་འབྲི་སྐབས། ཨ་མྱེས་རྨ་ཆེན་བོད་ཀྱི་རིག་གཞུང་ཞིབ་འཇུག་ཁང་གི་འགན་འཛིན་ལོ་རྒྱུས་སྨྲ་བ་ མཁས་དབང་ཇོ་སྲས་བཀྲ་ཤིས་ཚེ་རིང་གིས་དཔྱད་གཞིའི་ཡིག་ཆ་འགའི་ཁུངས་སྣེ་རྒྱུས་ སྟོན་གནང་བ་དང་། དེ་བཞིན་བོད་ཀྱི་དཔེ་མཛོད་ཁང་གི་རིག་གཞུང་ཉམས་ཞིབ་དང་དཔར་སྐྲུན་སྡེ་ཚན་གྱི་ འགན་འཛིན་བརྡ་སྤྲོད་མཁས་ཅན་ན་ག་སངས་རྒྱས་བསྟན་དར་ལགས་ཀྱིས་གཟིགས་དཔྱད་ཞིབ་ མོ་གནང་བ། ལྷག་པར་དུ་སྔ་འགྱུར་རྙིང་མའི་གཞུང་དང་ཆོས་འབྱུང་སྐོར་ལ་མཁས་པའི་རྣམ་དཔྱོད་ ཅན་མཁན་པོ་འཇུ་བསྟན་སྐྱོང་གིས་དཔྱད་ཡིག་འཚོལ་རོགས་གནང་བ་བཅས་ལ་སྙིང་ནས་བཀའ་ དྲིན་ཆེ་ཞུ།

མཆན་དང་ཁུངས་ལུང་།

1) དེབ་ཐེར་སྔོན་པོ། སྟོད་ཆ། འགོས་ལོ་གཞོན་ནུ་དཔལ་གྱིས་བརྩམས། སི་ཁྲོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཤོག་ངོས་༥༩ ཐིག་ཕྲེང་༡༡ པར། “རྒྱ་ གར་དུ་བསྟན་པའི་སྦྱིན་བདག་མཛད་པའི་རྒྱལ་པོ་མྱ་ངན་མེད་ནི། སྔར་བཤད་པ་ལྟར་ཤིན་ཏུ་གྲགས་ཆེ་ལ། གཞན་གཅིག་ནས་གཅིག་ཏུ་བརྒྱུད་པའི་རྒྱ་གར་གྱི་རྒྱལ་རབས་ནི་སུ་ལའང་ཡོད་པ་མ་ ཐོས་པས་བྲི་བར་མ་ནུས་སོ། །”ཞེས་གསུངས་ཤིང་། དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱི་གསུང་རྩོམ། པོད་དང་པོ། (གངས་ཅན་རིག་མཛོད། ༡༠)བོད་ལྗོངས་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་ནས་བསྐྲུན། ཤོག་ངོས་༡༨༥། ཐིག་ཕྲེང་༡༧ པར “རྒྱ་ གར་རིགས་པའི་འབྱུང་གནས་ལྟ་བུ་འདི་ལ་མི་བཟད་པའི་ཉམ་ཐག་པ་ཆེན་པོ་ཞིག་བྱུང་བ་ ནི། འདི་ལྟར་སྔོན་གྱི་ཚེ་སྐྱེས་བུ་ཆེན་པོ་སའི་རྒྱན་དུ་གྱུར་པ་ཇི་སྙེད་ཅིག་བྱུང་ ཡང་དེ་དག་ལ་རིས་དང་། རྒྱུད་པ་དང་། བྱ་བ་ན་ཚོད་སོགས་མིའི་ལུགས་སུ་བྱས་ནས་དུས་བསྒྲིགས་པའི་རྒྱལ་རབས་རྒྱ་ནག་དང་ ཏ་ཟིག་དང་རོ་མན་སོགས་ཀྱིས་བྲིས་པ་དེ་ལྟ་བུ་ཀསྨིར་རྒྱལ་རབས་ར་ཛ་ཏརངྒིནི་བྱ་ བ་གོ་དཀའ་བའི་སྙན་དངགས་ཀྱི་ཚིགས་བཅདདུ་བྱས་པ་ཀླ་ཀློའི་སླེབས་ཀྱི་བར་གྱི་ཁ་ ཆེའི་ཡུལ་དུ་གང་བྱུང་བྲིས་པ་འདི་གཅིག་བུ་མ་གཏོགས་ཡེ་མ་བྱུང་བ་ཡིན་ནོ། འདིའི་ཆ་ནས་རྒྱ་གར་གྱི་རྒན་པོ་དེ་རྣམས་རྒྱ་ནག་དང་། ཏ་ཟིག་སོགས་ལས་སྨོས་ཅི་དགོས། བོད་ལས་ཀྱང་ཅུང་ངན་ཏེ། བོད་རྣམས་གཉའ་ཁྲི་བཙན་པོ་ནས་མངའ་རིས་ཆོས་རྒྱལ་ཡབ་སྲས་ཀྱི་བར་གྱི་སྒྲོ་ འདོགས་ཅི་རིགས་པར་བསྲེས་སུ་ཟད་མོད། རྒྱལ་རབས་ཀྱི་མིང་བཏུ་ནུས་པ་ཙམ་ཡོད་པ་ཡིན་ལ། ཆོས་རྒྱལ་མྱ་ངན་མེད་དང་། ཟླ་བ་སྦས་པ་ལྟ་བུ་རྒྱལ་ཐོག་རེ་གཉིས་ཙམ་ལས་སྔར་གང་བྱུང་དང་། ཕྱིས་གང་དུ་སོང་མི་ཤེས་པ་ཡིན་ནོ།”ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་རོ།།
2) སྤྱིར་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་འཁོད་བྱ་སྲོལ་ནམ་བྱུང་ཁ་ཚོན་གཅོད་དཀའ་ཡང། སྲོང་བཙན་རིང་ད་ལྟའི་བོད་ཡིག་འདི་བྱུང་རྗེས་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཐོག་ཏུ་བཀོད་ཡོད་ པ་གསལ་ཏེ། སྦ་གསལ་སྣང་གི་བཞེད་པར་གྲགས་པའི་ “སྦ་བཞེད་” ནང་དུ “བཙན་ པོ་ཁྲི་ལྡེ་སྲོང་བཙན་གྱི་མེས་བསྲོང་བཙན་གྱི་བཀའ་ཆེམས་ཀྱི་ཡི་གེ་འཆིམས་ཕུའི་ ཕྱག་མཛོད་ན། བློན་པོ་མགར་གྱིས་ཟངས་ཀྱི་བྱང་བུ་ལ་བྲིས་ནས་སྦས་པ་དེ་བལྟས་པས།”ཞེས་ (སྦ་བཞེད་ཕྱོགས་བསྒྲིགས། ཞེས་པའི་ཤོག་ངོས་༡༡༧ ༨༠ ཐིག་ཕྲེང་ ༦ པར་གསལ། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།) དང་། དེ་བཞིན་དུ་དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱི་དེབ་དཀར་དུ། “དེ་ ལ་རྗེ་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོ་ཡན་ཆོད་དུ་བོད་ན་ཡི་གེ་མེད་པར་གྲགས་པས། དེ་ཡན་གྱི་རྒྱལ་རབས་རྣམས་ཀྱང་ངག་རྒྱུན་ཙམ་ཞིག་ཏུ་གནས་པ་ལས། ལོ་ཚིགས་སོགས་བསྒྲིགས་ཏེ་དཀྱུས་མའི་ལུགས་སུ་གཏན་ལ་འབེབས་པའི་སྐབས་མེད་ལ། འོན་ཀྱང་རྗེ་གནམ་རིའི་ལོ་རྒྱུས་ནི། སྲས་ཀྱི་དུས་སུ་བྲིས་པར་མངོན་པ་ཞིག་འོག་ཏུ་བཀོད་པ་འདི་ཡིན་ཞིང་།” ཞེས་འབྱུང་བ་ལྟར། མ་མཐར་ཡང་སྲོང་བཙན་རིང་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཐོག་ལ་བཀོད་ཡོད་པ་ཁ་ཚོན་གཅོད་ཐུབ། (དེབ་ཐེར་དཀར་པོ། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཤོག་ངོས་༥༠ ཐིག་ཕྲེང་བཞི་བར་གསལ།)
3) རྒྱལ་རབས་གསལ་བའི་མེ་ལོང་ཡོངས་གྲགས་ལ་ས་སྐྱ་བསོད་ནམས་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་མཛད་པར་ གྲགས་ཀྱང་། འདིའི་རྩོམ་པ་པོ་གཞུ་ཁང་བ་ལེགས་པའི་ཤེས་རབ་ཡིན་ཞེས་རྒྱལ་དབང་ལྔ་པས་མཛད་པའི་ གཙུག་ལག་ཁང་གི་དཀར་ཆག་དང་། ཀློང་བརྡོལ་བླ་མའི་གསུང་འབུམ་ནང་གསུངས་ཡོད་ལ། མདོ་སྨད་ཆོས་འབྱུང་གི་སྔོན་གླེང་ནང་། (ཀན་སུའུ་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་ཕྱི་ལོ་༡༩༨༢ ལོར་དཔར་དུ་བསྐྲུན།) “ལྷ་སའི་དཀོན་གཉེར་དཔོན་ལེགས་པའི་ཤེས་རབ་ཀྱིས་པར་དུ་བརྐོས་ཤིང་། བརྩམས་བྱང་ལ་ས་སྐྱ་པ་བསོད་ནམས་རྒྱལ་མཚན་ཟེར་བ་ཡོད།” ཅེས་འབྱུང་བས་དཔྱད་དགོས་པར་སྣང་། ཤོག་ངོས་༦ ཐིག་ཕྲེང་༩་པར་གསལ།
4) རླངས་ཀྱི་པོ་ཏི་བསེ་རུ། བོད་ལྗོངས་མི་དམངས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་ནས་བསྐྲུན། ཤོག་ངོས་༧ ཐིག་ཕྲེང་༩ བར། “ སྐྱེ་རྒྱུད་བཤད་ན་འཕངས་མཐོ། གྲོལ་ཕུགས་བཤད་ན་གཏིང་ཟབ། རླངས་དཔལ་གྱི་སེང་གེའི་ཞལ་ནས། ལར་སྐྱེས་པའི་མིས་རང་གི་སྐྱེ་རྒྱུད་མ་ཤེས་ན། ནགས་ཁུང་གི་སྤྲེའུ་འདྲ། མི་རང་གི་ཆོ་འབྲང་མ་ཤེས་ན་གཡུ་འབྲུག་ཟོལ་མ་འདྲ། ཡབ་མེས་ཀྱི་ཆེ་དགེ་ཡིག་ཚང་མ་ཤེས་ན། མོན་ཕྲུག་ཡལ་བོར་དང་འདྲ་།” ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་རོ།
5) མཁས་པ་ལྡེའུས་མཛད་པའི་རྒྱ་བོད་ཀྱི་ཆོས་འབྱུང་རྒྱས་པ། (ཤོག་ངོས་༣༧༤ཐིག་ཕྲེང་༢༡་པར་གསལ།)”ཕོ་ བྲང་གར་བལྟམས་པ་དང་གཅིག ཡབ་གང་ཡིན་པ་དང་གཉིས། ཆབ་སྲིད་ལོ་དུ་བཟུང་བ་དང་གསུམ། ཁབ་ཏུ་གང་བཞེས་པ་དང་བཞི། སྲས་དུ་ཡོད་པ་དང་ལྔ༌། བློན་པོ་གང་གིས་བྱས་པ་དང་དྲུག ལས་ཐབས་ཅི་བྱས་པ་དང་བདུན། སྐུ་ཚེ་ལོ་དུ་ཐུབ་པ་དང་བརྒྱད། འདས་པ་གང་དུ་འདས་པ་དང་དགུ།དགུ་སྟོན་པས་ན་ལྟེབ་མ་དགུ་རྩེག་ཅེས་བྱའོ།།” ཞེས་བོད་ཀྱི་གནའ་བོའི་ཡིག་ཚང་ལྟབ་མ་དགུ་བརྩེགས་ཅན་གྱི་ལུང་བརྒྱུད་འདྲེན་ བྱས་ཡོད་པ་ལྟར་རོ། བོད་ལྗོངས་མི་དམངས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་ནས་བསྐྲུན།
6) གངས་ཅན་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་རིག་པའི་དཔེ་ཐོ་བློ་གསལ་དགའ་སྟོན། བསོད་ནམས་དོན་གྲུབ་ཀྱིས་བསྡུ་སྒྲིག་མཛད། བོད་ལྗོངས་མི་དམངས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་བསྐྲུན། ༢༠༠༠ ལོ།
7) མདོ་སྨད་ཆོས་འབྱུང་། ཀན་སུའུ་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་ཕྱི་ལོ་༡༩༨༢ལོར་དཔར་དུ་བསྐྲུན་པའི་ནང་། ཆོས་འབྱུང་རྣམ་ཐར་གྱི་ཐོ་བཀོད་པ་དང་སྦྲགས་དེབ་ཐེར་འདི་བརྩམས་པའི་ལུང་ཁུངས་ བསྟན་པ་ཞེས་པའི་ལེ་ཚན་དུ་ཆོས་འབྱུང་དང་དེབ་ཐེར་ཁག་དྲུག་བརྒྱ་དང་གསུམ་གྱི་ མཚན་རིམ་པར་སྨོས་རྗེས། “འདི་ དག་ནི་རང་གི་མཐོང་ཐོས་ཀྱི་ཡུལ་དུ་གྱུར་བ་རགས་རིམ་བཀོད་པ་ཡིན་ལ་འགའ་ཞིག་འོག་ ཏུ་འབྱུང་ངོ། ཆོས་འབྱུང་དང་རྣམ་ཐར་གྱི་ཐོ་བཀོད་པའི་སྐབས་སོ།” ཞེས་བྲིས་ཡོད།( ཤོག་ངོས་༡༥ ། ཐིག་ཕྲེང་ལྔ་བ།) དཔྱད་གཞིའི་རྒྱུ་ཆའི་ཐོ་ཡིག་དེའི་ནང་རྒྱལ་དབང་ལྔ་པའི་དེབ་ཐེར་རྫོགས་ལྡན་ གཞོན་ནུའི་དགའ་སྟོན་དཔྱིད་ཀྱི་རྒྱལ་མོའི་གླུ་དབྱངས་ལ། དེབ་ཐེར་དཔྱིད་ཀྱི་རྒྱལ་མོའི་གླུ་དབྱངས་དང་། དེབ་ཐེར་རྫོགས་ལྡན་གཞོན་ནུའི་དགའ་སྟོན་ཞེས་རྒྱལ་དབང་ལྔ་པར་དེབ་ཐེར་གཉིས་ ཡོད་པ་ལྟ་བུ་ནོར་བ་བཀོད་འདུག་པས་རེ་ཤས་བསྐྱར་ཟློས་ཡོད་སྲིད་ཀྱང་། བྲག་གཡབ་ཆེ་ཆུང་གི་སྐུ་ཕྲེང་རིམ་པར་རྣམ་ཐར་པོད་རེ་ཡོད་པ་ལྟ་བུ་གྲངས་གཅིག་ལ་ བརྩིས་ཡོད་པས་ཁོང་གིས་མ་མཐར་ཡང་དཔྱད་གཞིའི་ཡིག་རིགས་ཁག་དྲུག་བརྒྱ་ལྷག་ལ་ གཟིགས་ཞིབ་དང་དཔྱད་གཞི་མཛད་ཡོད་པ་གསལ།
8) གླིང་ཚང་རྒྱལ་རབས་སྙིང་བསྡུས་སྔོན་འགྲོའི་ལམ་སྟོན་ཞེས་བྱ་བ་དགེ། བཀྲ་ཤིས་ཚེ་རིང་། History of the Gling-tshang Principality of Khams: A Preliminary Study, By Tashi Tsering. ‘TIBETAN STUDIES’ Proceedings of the 5th Seminar of the International Association for Tibetan Studies, NARITA 1989, VOLUME-2 Edeted By IHARA Shoren and YAMAGUCHI Zuiho, NARITASAN SHISHOJI 1992
9) ལོ་རྒྱུས་སྨྲ་བའི་དབང་ཕྱུག་རྩིས་དཔོན་ཞྭ་སྒབ་པ་དབང་ཕྱུག་བདེ་ལྡན་མཆོག་གིས་བོད་ཀྱི་སྲིད་དོན་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་ཤོག་ངོས་ ༨ ཐིག་ཕྲེང་༤ བར། “ཁུ་ བོ་བཀའ་བློན་མཆོག་ནས་སྩལ་བའི་གལ་གནད་ཅན་གྱི་ཡིག་ཆ་དང༌། ཆིངས་ཡིག བཀའ་ཤག་གི་མགྲོན་དེབ། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཚིག་ཐོ་ཁག རྡོ་རིང་ཁག་གི་བཤུས། གལ་ཆེའི་ཡིག་ཆ་ཁུངས་ལྡན་དཔང་པོར་གང་རྙེད་ཀྱི་རིགས་དང༌།” ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་གཞུང་འབྲེལ་གྱི་ཡིག་ཚགས་བེད་སྤྱོད་གནང་ཡོང་ཅིང་། ཞྭ་སྒབ་པའི་བོད་ཀྱི་སྲིད་དོན་རྒྱལ་རབས་ནང་དགའ་ལྡན་ཕོ་བྲང་གི་ལོ་རྒྱུས་སྐོར་ ཞིབ་ཚགས་ཁུངས་ལྡན་ཡོད་པའི་རྒྱུ་མཚན་ཡང་ཁོང་གིས་གཞུང་འབྲེལ་ཡིག་ཚགས་འབོར་ ཆེན་ལ་ཁུངས་བཅོལ་ཏེ་བྲིས་ཡོད་པས་རེད།
10) མཁས་པ་ལྡེའུས་མཛད་པའི་རྒྱ་བོད་ཀྱི་ཆོས་འབྱུང་རྒྱས་པ།བོད་ལྗོངས་མི་དམངས་དཔེ་ སྐྲུན་ཁང་ནས་བསྐྲུན་པ། ཤོག་ངོས་ ༢༢༦ པར་གཉའ་ཁྲི་བཙན་པོ་བྱོན་ཚུལ་ལ་གསང་བ་ཆོས་ལུགས་ལ་རྒྱ་གར་གྱི་རྒྱལ་པོ་ལས་ཆད་ པ་དང་། བསྒྲགས་པ་བོན་ལུགས་སུ་ལྷ་ལས་ཆད་པ། ཡང་གསང་ལུགས་སུ་ཐེ་བྲང་ལས་ཆད་ཚུལ་གསུམ་བསྟན་ཅིང་། ཕྱི་མ་ཡང་གསང་གི་ལུགས་ལ་གཉའ་ཁྲི་བཙན་པོ་སྤུ་བོའི་ཡུལ་ནས་ཕེབས་ཤིང་། གཉའ་ཁྲི་བཙན་པོར་མཚན་གསོལ་ཏེ་བོད་ཀྱི་རྗེ་བྱས་པའི་བོད་མིའི་ངག་རྒྱུན་ལོ་ རྒྱུས་ལ་གཞི་བྱས་ཡོད།
11) ཏུན་ཧོང་ཡིག་རྙིང་ལས་བྱུང་བ། བོད་བཙན་པོའི་རྒྱལ་རབས། རྩོམ་སྒྲིག་པ། འབྲི་གུང་སྐྱབས་མགོན་ཆེ་ཚང་། ཤོག་ངོས་༡༠༨ པར་གསལ།
12) ངྷ་ས་བོད་ཀྱི་དཔེ་མཛོད་ཁང་གི་ངག་རྒྱུན་ལོ་རྒྱུས་སྡེ་ཚན་གྱི་འགན་འཛིན་རྒྱལ་རྩེ་དབང་འདུད་ཚེ་རིང་གིས་ “བོད་རིག་པ་ཞིབ་འཇུག་” དུས་དེབ་འདོན་ཐེངས་དང་པོའི་ནང་ངག་རྒྱུན་ལོ་རྒྱུས་སྐོར་གྱི་བཅར་འདྲིའི་ལན་ལ་གཞི་བཅོལ།
13) ཆབ་འགག་རྡོ་རྗེ་ཚེ་རིང་གི་ཆེད་རྩོམ་ཕྱོགས་སྒྲིག ཅེས་པའི་ནང་ ‘བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་གནད་དོན་འགར་དཔྱད་པ།’ ཞེས་པའི་ནང་གསལ། བོད་ལྗོངས་མི་དམངས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།
14) སྦ་བཞེད་ཕྱོགས་བསྒྲིགས། ཞེས་པའི་ཤོག་ངོས་༡༡༧ པར་ “ལྷ་ མོའི་བུ་མེད་ལ་མཛེས་པ་ལྕོག་རོ་བཟའ་ལྷ་ཐ་སྨན་ལ་བགྱིས་ཏེ་སྒྲོལ་མ་གཡས་སུ་བྱས། ལྕོག་རོ་བཟའ་ནུ་ཆུང་ལ་དཔེ་བྱས་ཏེ་ལྷ་མོ་འོད་ཟེར་ཅན་གཡོན་དུ་བྱས།” ཞེས་འབྱུང་བ་ལྟར་རོ། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།
15) དེབ་ཐེར་དཀར་པོ། ཤོག་ངོས་༡༥ བར། “རྗེས་ སུ་དཔོག་པའི་ཐབས་གཞན་ཞིག་ནི་འདི་ལྟར། རྒྱལ་ཁམས་སོ་སོའི་ཡུལ་ལྷ་རྣམས་ནི་ཡུལ་དེ་དང་དེའི་སྔོན་གྱི་མི་གཙོ་བོ་དག་གི་ ཆ་ལུགས་སུ་ཡོད་པ་ཡིན་ལ། དེས་ན་རང་རེ་རྣམས་ཀྱིས་ཀྱང་བཙན་དང་རྒྱལ་པོ་ཞང་བློན་སོགས་སུ་འབོད་པའི་ཡུལ་ ལྷ་འདི་དག་ལ་བལྟས་ནས། སྔོན་གྱི་་་བཙན་པོ་དང་རྒྱལ་པོ་རྣམས་དྲག་པོ་གཡུལ་གྱི་ཆ་ལུགས་ཇི་ལྟར་མཛད་པའི་ རྣམ་པ་རགས་ཙམ་ཞིག་དཔྱད་ན་མི་འཚམ་པ་ཆེར་མེད་པར་སེམས་”ཞེས་དང་། ཡང་ཤོག་ངོས་༡༩ བར། “ཡུལ་ གྱི་ལྷ་དང་སྔོན་གྱི་མི་གཉིས་དཔེ་སྦྱར་ནས་དཔྱད་པ་བྱས་པ་འདི་འདྲ་ལ། མང་པོ་དག་བྱིས་པའི་རིགས་པ་ལྟ་བུར་སེམས་ངེས་མོད་ཀྱི། རྒྱ་གར་གྱི་གངྒཱ་ལྷ་མོས་རྐང་གདུབ་གྱོན་པ་ནས། ཨ་མདོའི་རྨ་རྒྱལ་སྤོམ་རྭ་ཕྱིང་ཞྭ། རྒྱ་ནག་གི་ཀོན་ཡིན་ཕུ་སཱས་བེར་སྔོན་གྱོན་པའི་བར་ཞིབ་ཏུ་ལྟོས་དང་། ཡུལ་མིའི་ཆ་ལུགས་སུ་བྱས་མ་བྱས་མངོན་སུམ་དུ་མཐོང་བར་འགྱུར་རོ། །”ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་རོ། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།
16) ཆབ་སྤེལ་ཚེ་བརྟན་ཕུན་ཚོགས་ཀྱི་གསུང་རྩོམ་ཕྱོགས་བསྒྲིགས། ཅེས་པའི་ཤོག་ངོས་ ༣༠༣ ཐོག་གསལ། ཀྲུང་གོའི་བོད་ཀྱི་ཤེས་རིག་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།
17) གུ་གེ་ཚེ་རིང་རྒྱལ་པོའི་ཆེད་རྩོམ་ཕྱོགས་བསྒྲིགས།ཤོག་ངོས་༡༡༩ ཐོག ‘གླང་བཅུའི་ལོ་རྒྱུས་རྒྱབ་ལྗོངས་དང་དེའི་ཡུལ་ལྷ་མེས་ལྷ་བཙན་སྐོར་རགས་ཙམ་གླེང་བ།’ཞེས་པའི་རྩོམ་ནང་མངའ་རིས་ས་ཁུལ་དུ་ཚན་རིག་གིས་གནའ་ཤུལ་རྟོག་ཞིབ་བྱས་ཚུལ་སྐོར་བཀོད་ཡོད། ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།
18) བོད་ལྗོངས་ཞིབ་འཇུག དུས་དེབ། ༡༩༩༩ ལོའི་འདོན་ཐེངས་གསུམ་པའི་ནང་གསལ།
19) དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱི་གསུང་རྩོམ། པོད་གཉིས་པའི་ཤོག་ངོས་༨༥བར། “ཐང་ཡིག་སྡེ་ལྔར་གྲགས་པ་འདིའི་བྱིངས་རྣམས་ཆེས་གནའ་དུས་སུ་བྲིས་པ་ཞིག་ཡིན་པར་གོར་མ་ཆག་ལ། འོན་ཀྱང་ཚིག་སྦྱོར་ཕལ་ཆེར་ཉེས་(ཉམས)པ་ དང་།་བླུན་འཆར་གྱི་རྫུན་ཡང་མང་དུ་བསྲེས་པས་ཡི་གར་འོང་བ་ཞིག་མི་འདུག་ནའང་། སྔོན་གྱི་ལོ་རྒྱུས་རྣམས་ལ་དེ་འདྲ་མ་གཏོགས་མགོ་ནས་མཇུག་གི་བར་རྫུན་ཚིག་གཅིག་ ཀྱང་མ་འདྲེས་པ་ཞིག་རྙེད་དཀའ།”ཞེས་གསུངས་སོ།
20) རྗེ་ཙོང་ཁ་པའི་གསུང་འབུམ། ཕ། ཤོག་གྲངས་༤༢༠ ཐོག། “རབ་ བྱེད་ཉེར་བདུན་པའི་འགྲེལ་པ་ག་ལས་འཇིགས་མེད་ལས། བཙུན་པ་འཕགས་པ་ལྷས་ཀྱང་། ཉན་པ་པོ་དང་མཉམ་བྱ་ལ། ། སྨྲ་པོ་འབྱུང་བ་ཤིན་ཏུ་དཀོན། ། དེ་ཕྱིར་མདོར་ན་འཁོར་བ་ནི། ། མཐའ་ཡོད་མ་ཡིན་མཐའ་མེད་མིན། ། ཞེས་བཤད་དོ། ཞེས་བཞི་བརྒྱ་པའི་ལུང་ཤེས་བྱེད་དུ་དྲངས་པས་རང་འགྲེལ་གྱི་དོན་མེེད་དོ། ། སངས་རྒྱས་བསྐྱངས་དང་ལེགས་ལྡན་འབྱེད་དང་ཟླ་བ་གྲགས་པའི་འགྲེལ་པར་ཡང་འགྲེལ་པ་ དེའི་ཟུར་ཙམ་ཡང་མ་བྱུང་བས་ཀྱང་ཤེས་སོ། ། ”ཞེས་གསུངས་ཡོད། མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།
21) ཆབ་སྤེལ་ཚེ་བརྟན་ཕུན་ཚོགས་ཀྱི་གསུང་རྩོམ་ཕྱོགས་བསྒྲིགས། ནང་། ‘ལྷ་ས་གཙུག་ལག་ཁང་གི་ལོ་རྒྱུས་བཤད་ཚུལ་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱས་པ།’ཞེས་པའི་དཔྱད་རྩོམ་ནང་གསལ། ཀྲུང་གོའི་བོད་ཀྱི་ཤེས་རིག་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།
22) དོར་ཞི་གདོང་དྲུག་སྙེམས་བློས་བརྩམས་པའི་དཔྱད་རྩོམ་མུན་འཇོམས་ནོར་བུའི་ཕྲེང་བ།ཤོག་ངོས་༧༤ ཐོག “ད་ ལྟ་རང་རེའི་མིག་ལམ་ན་རིག་རྒྱུ་ཡོད་པའི་ལོ་རྒྱུས་དེབ་ཐེར་ཕལ་ཆེར། གླང་དར་མས་ཆོས་བསྣུབས་པ་དང་། ཡུམ་བརྟན་འོད་སྲུང་ནང་འཁྲུགས་ལང་བ་དང་། འབངས་གྱེན་ལོག་ཆེན་པོ་དང་ས་འགུལ་ཆེན་པོ་སོགས་བསྟུད་མར་བྱུང་སྟེ། སྔོན་གྱི་ཡིག་ཚང་ཕལ་ཆེར་མེད་བརླག་བཏང་ཚར་རྗེས། ལོ་ཉིས་བརྒྱ་ལྷག་གི་རྗེས་སུ་རིམ་པར་བྱུང་བ་ཡིན་སྟབས། བསྟན་བསྣུབས་ཡན་ཆད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ལོ་ཚིགས་ཐད་དག་མི་དག་ཅི་རིགས་ཡོད། དཔེར་ན་སྦ་གསལ་སྣང་གིས་བརྩམས་པར་གྲགས་པའི་སྦ་བཞེད་ཅེས་པ་དེའི། བརྡ་དང་ཡི་གེའི་སྡེབ་སྦྱོར་གང་ལ་བལྟས་ཀྱང་། ཁྲི་སྲོང་ལྡེ་བཙན་གྱི་སྐུ་རིང་ལ་ཐོག་དང་པོར་རབ་ཏུ་བྱུང་བའི་སད་མི་བདུན་གྱི་ གྲས་ཀྱི་སྦ་གསལ་སྣང་དེས་བརྩམས་པ་མིན་པར་ཐག་གིས་ཆོད།” ཅེས་གསུངས་།
23) ཐུའུ་བཀན་ཆོས་ཀྱི་རྡོ་རྗེས་མཛད་པའི་ “གསུང་རབ་རྣམ་དག་ཆུའི་དྲི་མ་སེལ་བྱེད་ནོར་བུ་ཀེ་ཏ་ཀའི་ཚིག་དོན་ལ་དོགས་དཔྱོད་སྙན་སྒྲོན་དུ་གསོལ་བ་ནོར་བུ་ཀེ་ཏ་ཀ་བྱི་དོར།”ཞེས་པའི་ནང་གསལ་ཞིང། ཐུའུ་བཀན་གྱི་གསུང་དེ་ནི་དར་ཐང་རིན་པོ་ཆེས་ཨ་རི་ནས་དཔར་སྐྲུན་གནང་པའི་<>ཞེས་པའི་གླེགས་བམ་ནང་ཕྱོགས་བསྒྲིགས་བྱས་ཡོད། Produced by the Yeshe De Project under the direction of Tarthang Tulku. Printed in the U.S.A. Dharmacakra Press, Dharma Publishing.
24) “ཤེས་བྱ།”ཕྱི་ལོ་༡༩༨༨ ལོའི་ཟླ་བཅུ་གཉིས་པ། ཤོག་ངོས་༡༥་བའི་ཐིག་ཕྲེང་༡༡་པར། “ང་ ཕོད་ནས། བོད་རང་བཙན་ཡིན་ཞེས་འུད་སྒྲོག་བྱེད་མཁན་ཚོས་ལུང་འདྲེན་ས་ནི་ཞྭ་སྒབ་པའི་དེབ་ དེ་རེད། ཁོ་བོས་ཞྭ་སྒབ་པའི་དེབ་དེར་དཔྱད་ཞིབ་ཡང་ཡང་བྱས་པས་ཞྭ་སྒབ་པས་བོད་ཀྱི་ལོ་ རྒྱུས་དཔྱད་ཡིག་དང་། རྒྱ་ཡིག་གི་ལོ་རྒྱུས་དཔྱད་ཡིག་ལུང་དུ་དྲངས་སྐབས་རང་གི་དགོས་མཁོར་གཞིགས་ནས་ ཚིག་དུམ་ལོག་བཅད་དང་། རང་དོན་ལུང་དྲངས། གཞན་ཕན་ནག་བསུབ་ལ་སོགས་པ་བྱས་ཏེ་རྫུན་གཏམ་འཁྲུལ་མེད་ཀྱིས་བསྡོམས་ཚིག་བརྒྱབ་ འདུག རྫུན་གཏམ་ནི་ཁུངས་འཁྱོལ་ཐབས་ཡོད་པ་མ་རེད་ཅེས་བརྗོད་འདུག ཚང་མས་ཤེས་གསལ་ལྟར།མཁས་དབང་རྩིས་དཔོན་ཞྭ་སྒབ་པས་བརྩམས་པའི་བོད་ཀྱི་སྲིད་ དོན་རྒྱལ་རབས་གླེགས་བམ་གཉིས་པོ་ནི་བོད་དང་། ཕྱི་རྒྱལ་གྱི་ཡིག་རིགས་ཐོག་འཁོད་པའི་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་རབས་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཆ་ཁག་ ཉིས་བརྒྱ་བཅོ་བརྒྱད་ཙམ་ལ་དཔྱད་གཞིར་གནང་སྟེ་བརྩམས་པ་ཞིག་ཡིན་པས་དེང་སང་འཛམ་ གླིང་ཐོག་སྐད་གྲགས་ཡོད་པ་མ་ཟད། ཀུན་གྱིས་ཚད་མར་བཟུང་ནས་དཔྱད་གཞིར་གནང་གི་ཡོད། དེ་འདྲ་ཞིག་ལ་ཞྭ་སྒབ་པའི་དེབ་ཅེས་སྣང་ཆུང་ཁྱད་གསོད་ཀྱི་ཤོད་སྟངས་དེས་ཁོ་པ་ རང་ཉིད་དོན་ངོ་མའི་ཅེ་རེ་ལོང་བ་ཡིན་པའི་རང་མདོག་བསྟན་པ་ལས་གཞན་ཅི་ཡང་མེད། ཁོ་པས་དཔྱད་ཞིབ་ཟེར་བ་བྱེད་སྐབས། དེ་དག་ཚིག་དུམ་ལོག་བཤད་དང་། རང་དོན་ལུང་དྲངས། གཞན་ཕན་ནག་བསུབ་བྱས་པ་ལ་སོགས་པའི་རྫུན་གཏམ་འཁྲུལ་གྱི་བསྡོམས་ཚིག་ཏུ་སྣང་བ་ ནི། མཁྲིས་ནད་ཅན་གྱི་དབང་ཤེས་ལ་དུང་དཀར་སེར་པོར་སྣང་བ་ལྟར་ཁོ་པའི་ལྟ་བ་དང་། ལངས་ཕྱོགས། མ་མཐའ་ཡང་གནས་བབ་ཀྱི་གནད་དོན་ལ་ཐུག་པ་ཡིན་པ་ལས། མཁས་དབང་རྩིས་དཔོན་ཞྭ་སྒབ་པའི་སྐྱོན་ཆ་གཏན་ནས་མིན། དཔེར་ན། དེང་སང་ངན་རེངས་པ་འགའ་ཤས་ནས་ལོ་རྒྱུས་ལ་དཔྱད་ཞིབ་བྱེད་སྐབས་ཐོག་མ་ཉིད་ནས་ རང་གི་འདོད་ཚུལ་བསྡོམས་ཚིག་གཅིག་བཟོས་ཏེ། མཐའ་དག་ཨུ་ཚུགས་ཆེན་པོས་དེ་དང་བསྟུན་ཐབས་བྱས་ནས་དངོས་ཡོད་ཀྱི་དཔྱད་གཞིའི་ བདེན་དོན་རྣམས་རྡོག་རོལ་དུ་གཏོང་གི་ཡོད་ཅིང། ཁོ་པས་ཀྱང་བརྟག་ཐབས་དེ་རང་སྤྱད་ཡོད་འདུག ཅི་སྟེ་མཁས་དབང་རྩིས་དཔོན་ཞྭ་སྒབ་པས་རང་དོན་ལུང་དྲངས་དང་། གཞན་ཕན་ནག་བསུབ་བྱས་པའི་དབང་དུ་བཏང་ཡང་། དེ་ནི་བོད་མི་ས་ཡ་དྲུག་གི་ཁེ་ཕན་དང་མི་མཐུན་ཞིང་དངོས་ཡོད་ལོ་རྒྱུས་དང་འགལ་ བའི་འཁྱོག་བཤད་རིགས་ནག་བསུབ་བཏང་བ་ཞིག་ཡིན་པས། དེ་ནི་ཁོང་གི་བླ་ན་མེད་པའི་བྱས་རྗེས་དང་གཟི་བརྗིད་རེད། དེ་ལ་མི་རིགས་ཀྱི་ལ་རྒྱ་ཤོར་བའི་སྡར་མ་ཞིག་གིས་འཕྱ་སྨོད་བྱེད་པ་ནི་ལེགས་ བཤད་ལས། སྤྲེལ་རྒན་རྣམས་ཀྱིས་མི་བཟུང་ནས། ། མཇུག་མ་མེད་ཅེས་བཞད་གད་བྱེེད།། ཅེས་གསུངས་པ་ལྟར་རོ།” ཞེས་དགག་གཞག་གནང་ཡོད་པ་ལ། “བོད་ལྗོངས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་གོ་བབ་དཔྱད་ཞིབ།” ཅེས་པའི་འགོ་བརྗོད་དུ་དགག་ལན་དེ་ལུང་དྲངས་པར། “འོན་ཀྱང་བོད་ལྗོངས་ཁ་བྲལ་རིང་ལུགས་པ་དག་གིས་ཕྱི་རྒྱལ་དུ་ཨུ་ཡོན་ཀྲང་གཞོན་པ་ང་ཕོད་ལ་ ‘མཁས་ དབང་ཞྭ་སྒབ་པ་ལ་ཚིག་མཚམས་ལོག་བཅད་དང་རང་ཕན་ལུང་དྲངས་གཞན་ཕན་ནག་སུབ་བྱས་པའི་ གནད་དོན་ཡོད་ནའང་། དེ་ནི་བོད་མི་ཁྲི་ཚོ་དྲུག་བརྒྱའི་ལས་དོན་ཆེད་དུ་ཡིན། བོད་མི་ཁྲི་ཚོ་དྲུག་བརྒྱའི་ཁེ་ཕན་དང་འགལ་ཞིང་ལོ་རྒྱུས་འཁྱོག་ངོ་མ་འཁྱོག་ བརྗོད་བྱས་པའི་རྫུན་གཏམ་གྱི་རྩོམ་ཐུང་དེ་ནི་ཏག་ཏག་ཞྭ་སྒབ་པའི་བླ་མེེད་ཀྱི་ མཛད་རྗེས་དང་ཁྱད་འཕགས་གཟི་བརྗིད་ཅིག་རེད།’ཅེས་དགག་པ་བརྒྱབ་ཡོད་ན་ཡང་དེ་ནི་ཧ་ཅང་དགོད་བྲོ་བའི་གཏམ་ལས་ཞིག་ལས་མ་འདས། ”ཞེས་བཀོད། གོང་གི་མ་ཚིག་དང་ལུང་དྲངས་པ་གཉིས་བསྡུར་ཚེ་མ་ཚིག་ཇི་བཞིན་མ་བཀོད་པར་རང་འདོད་ཀྱིས་ལོག་འགྲེལ་བྱས་ཡོད་པ་མངོན་གསལ་ལྟར་རོ།
25) དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱི་རབ་བྱེད། ཕྱོགས་སྒྲིག་བྱེད་པོ་ཀིརྟི་སྤྲུལ་སྐུ། བོད་ཀྱི་དཔེ་མཛོད་ཁང་། ངྷ་རམ་ས་ལ། ༢༩༨༣ ། ཤོག་ངོས་༧༥ ཐིག་ཕྲེང་༡༠ བར་གསལ། དེ་བཞིན་ཁོ་བོས་བོད་ཀྱི་དཔེ་མཛོད་ཁང་གིས་བཏོན་པའི་དེབ་དེའི་དཔར་ཐེངས་གཉིས་ པ་དང་། ཀིརྟིའི་བྱེས་པ་གྲྭ་ཚང་ནས་བཏོན་པའི་དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱི་རབ་བྱེད་ཞབས་ བཏགས་མ། ཞེས་པ་ལའང་ཞིབ་འཇུག་བྱས་པར་གོང་དུ་ལུང་དྲངས་པ་དང་གཅིག་པ་རེད་འདུག
26) དྲང་བདེན་གྱིས་བསླུས་པའི་སློང་མོ་བ།-མདོ་ སྨད་པ་དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱི་མི་ཚེ་དཔྱད་བརྗོད། ཧོར་གཙང་འཇིགས་མེད། གཡུ་རྩེ་དཔེ་འགྲེམས་ཁང་ནས་བསྐྲུན། ཤོག་ངོས་༡༣༨ ཐིག་ཕྲེང་༤པར་གསལ།
27) མཉམ་མེད་ཙོང་ཁ་པ་ཆེན་པོས་མཛད་པའི་བྱང་ཆུབ་ལམ་རིམ་ཆེ་བ་བཞུགས་སོ། ཤོག་ངོས་༩ ཐིག་ཕྲེང་༡༢ བར་གསལ། ཐེ་ཝན་དཔར་མ།
28) གོང་གསལ་ཐུའུ་བཀན་ཆོས་ཀྱི་རྡོ་རྗེས་མཛད་པའི་གསུང་རབ་རྣམ་དག་ཆུའི་དྲི་མ་སེལ་ བྱེད་ནོར་བུ་ཀེ་ཏ་ཀའི་ཚིག་དོན་ལ་དོགས་དཔྱོད་སྙན་སྒྲོན་དུ་གསོལ་བ་ནོར་བུ་ཀེ་ ཏ་ཀའི་བྱི་དོར།ཞེས་པའི་ནང་གསལ།
29) དུང་དཀར་བློ་བཟང་འཕྲིན་ལས་ཀྱི་གསུང་རྩོམ་ཕྱོགས་བསྒྲིགས།ཤོག་ངོས་༤༦༧ ཐིག་ཕྲེང་༡༠་བར། འགོས་ལོའི་དེབ་སྔོན་གྱི་ཁྱད་ཆོས་བརྗོད་སྐབས། “ཆོས་ ལུགས་གྲུབ་མཐའ་ཁག་གི་ལོ་རྒྱུས་ཐད་རང་རང་སོ་སོའི་ཆོས་འབྱུང་དང་རྣམ་ཐར་ནང་ འཁོད་པ་གཞིར་བཟུང་ནས་བྲིས་གནང་མཛད་ཐོག ཚང་མར་གདེང་འཇོག་མཐོན་པོའི་བསྟོད་བསྔགས་གནང་བ་མ་གཏོགས་རང་ཉིད་ཀྱི་གྲུབ་ མཐའི་ཕྱོགས་བཟུང་ནས་གཞན་ལ་ཟུར་ཟ་དང་དམའ་འབེབས་ཀྱི་ཚིག་གཏན་ནས་བཀོད་མེད་པའི་ དབང་གིས་ཀློག་པ་པོ་ཚོས་བལྟས་ན་འགོས་ལོ་རང་ཉིད་ཀྱི་རྩ་བའི་གྲུབ་མཐའ་གང་ཡིན་ གསལ་པོ་ཤེས་མི་ཐུབ་པ།”ཞེས་གསུངས་ཡོད། ཀྲུང་གོའི་བོད་ཀྱི་ཤེས་རིག་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།
30) དཔལ་སྤྲུལ་ཨོ་རྒྱན་འཇིགས་མེད་ཆོས་ཀྱི་དབང་པོའི་གསུང་འབུམ། ཀ་པ། ‘ཆོས་འབྱུང་འབེལ་གཏམ་ཉུང་ངུ།’ཞེས་པའི་ནང་གསལ། ཤོག་ངོས་༢༩༡ ཐིག་ཕྲེང་༧ པ། ཐེ་ཝན་དཔར་མ།་
31) དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱི་གསུང་རྩོམ། པོད་དང་པོ། (གངས་ཅན་རིག་མཛོད། ༡༠)བོད་ལྗོངས་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་ནས་བསྐྲུན། ཤོག་ངོས་༥ ཐིག་ཕྲེང་༡༡ པར་གསལ།
32) དེབ་ཐེར་དཀར་པོ། དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱིས་བརྩམས། ཤོག་ངོས་༤༢ ཐིག་ཕྲེང་༧ པར་གསལ། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང།
33) རྒྱལ་རབས་གསལ་བའི་མེ་ལོང། ས་སྐྱ་བསོད་ནམས་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་བརྩམས། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཤོག་ངོས་༦༢ ཐིག་ཕྲེང་༥ བར་གསལ།
34) དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱི་གསུང་རྩོམ། དེབ་དང་པོ། ཤོག་ངོས་༦༨ ཐིག་ཕྲེང་༡༩ བར་གསལ། བོད་ལྗོངས་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་ནས་བསྐྲུན།
35) ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་ཞིབ་འཇུག་ལྟེ་གནས་ཀྱིས་གཙོ་གཉེར་བྱེད་བཞིན་པའི་”ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ” ༢༠༠༧།༤ སྤྱིའི་དེབ་གྲངས་༨༠ པའི་ནང་སྤེལ་ཡོད། སྤྱིར་བོད་བཙན་པོའི་རྒྱལ་རབས་དང་ཐང་རྒྱལ་རབས་བར་གཉེན་འབྲེལ་དང་ཕོ་ཉའི་འགྲོ་ འོང་སོགས་རྒྱལ་འབྲེལ་འགའ་ཞིག་བྱུང་ཡོད་ཀྱང། ཐང་བོད་ཀྱི་འབྲེལ་བའི་ནང་ཤུགས་ཆེ་ཤོས་ཕན་ཚུན་ཁ་གཏད་དང་དམག་འཁྲུག་བྱུང་ཡོད་ པ་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་དོན་དངོས་ཡིན། དེའི་སྐོར་ཐང་ཡིག་གསར་རྙིང་ནང་འདི་ལྟར་བཀོད་ཡོད་དེ། ཐང་ཡིག་གསར་མའི་མཇུག་ཏུ་ “འདིར་ སྨྲས་པ། ཐང་གི་ཁབ་སོ་དར་བ་ནས་བཟུང་། མཐའ་བཞིའི་རྒྱལ་ཕྲན་གྱིས་གོང་མའི་བཀའ་ལ་མི་བརྩི་བ་བྱུང་ན། མི་འཇིགས་དཔུང་གི་གོ་ཆ་བཙན་པོས་ཕམ་པར་བྱེད་ཅིང་། གུར་དང་ཕོ་བྲང་མ་བཤིག་བར་དུ་དམག་མཚམས་མི་བྱེེད། བྷོད་དང་ཡུ་གུར་སྟོབས་ཤུགས་ཆེ་ལ། ཐང་དང་ས་ཆ་བརྩད་ནས་ཡུན་རིང་འདས། བཙན་པོས་ཧི་ཧོང་ས་ཆར་དབང་བསྒྱུར་ཏེ། གོང་མའི་སྐུ་མཁར་གྱི་ཉེ་འདབས་དག་ཀྱང་བྷོད་ཀྱི་ཁོངས་སུ་བསྡུས། སྒོས་སུ་བྷོད་དམག་ཁྲང་ཨན་མཁར་དུ་སླེབས་ཏེ། འཕྲོག་བཅོམ་བྱས། རྒྱ་རིགས་བསད། གྲོས་ཀྱི་ཇུས་འདོན་མཁན་དང་དཔུང་གི་རུ་འདྲེན་མཁན་རྣམས་ཀྱིས་བློ་བསྡུར་ཀྱང་ ཐབས་བཟང་པོ་ཞིག་མ་རྙེད་པར། བྷོད་དང་ཡུ་གུར་རང་བཞིན་གྱིས་འཇིག་པའི་ཚེ། གོང་མ་ཐང་གི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱང་རིམ་གྱིས་རྒུད།” (དོན་གྲུབ་རྒྱལ་དང་ཁྲིན་ཆིིན་དབྱིན་གཉིས་ཀྱིས་བསྒྱར་བའི་ ‘ཐང་ཡིག་གསར་རྙིང་ལས་བྱུང་བའི་བོད་ཆེན་པོའི་སྲིད་ལུགས།’ཞེས་པའི་ཤོག་ངོས་༡༢༣པར་གསལ།)ཅེས་དང་། ཡང་ཐང་ཡིག་རྙིང་མའི་མཇུག་ཏུ། “བྷོད་ ཅེས་པ་ནི། ནུབ་ཀྱི་མཐའ་ལ་ཆགས་ཏེ་ལོ་ངོ་མང་པོ་འགོར། ཉེ་འཁོར་གྱི་ཚོ་བ་རྣམས་རིམ་གྱིས་དབང་དུ་བསྡུས་ཏེ་མངའ་རིས་རྒྱ་བསྐྱེད། གོང་མ་ཀའོ་ཙུང་གི་སྐུ་རིང་ལ། མངའ་རིས་ལེ་དབང་ཁྲི་ཕྲག་མཆིས་ལ། ཐང་གི་དགྲ་ཟླར་གྱུར། ཉེ་རབས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཐོག་བྷོད་ལྟ་བུ་བྱུང་ཡང་མ་མྱོང་། བྷོད་དམག་ས་མཚམས་སུ་དྲངས་པ་དང་། ཐང་དམག་གིས་རྒོལ་ལན་སྤྲད་པར་མཚོན་ན། སྐབས་རེར་ནི་རྒྱལ། ལན་རེར་ནི་ཕམ། དེ་ལྟར་ན་གཉིས་ཀ་ལ་གྱོང་ཆེ། ཡུག་ལཱིན་གྱི་ཇག་ཚོགས་ངོ་ལོག་རྗེས། གོང་མའང་ས་གཞན་དུ་བྲོས། ས་མཚམས་ཀྱི་དམག་ཀྱང་ཕྱིར་ལོག་པས། རྨ་ཙོང་རྒྱུད་ཀྱི་ས་རྣམས་བྷོད་ལ་ཤོར། དེ་ནི་གནམ་གྱིས་བསྐོས་པ་ཁོ་ནར་ངེས། དེ་ནས་བཟུང་། བྷོད་དམག་ཁྲང་ཨན་མཁར་གྱི་ཉེ་འདབས་སུ་སླེབས། རྒྱུན་པར་དམག་དྲངས་ཏེ་འཕྲོག་བཅོམ་བྱས། འདུམ་བྱེད་དུ་ཕོ་ཉ་བ་རྒྱུན་པར་མངགས། སྐྱེས་ཕོ་བྲང་དུ་སྐྱེལ་མ་ཐག དམག་བྱེད་པའི་འཕྲིན་ཡང་འབྱོར། བྷོད་རྣམས་ལ་ཁྲེལ་དང་ངོ་ཚ་མེད་པ་གསལ་པོར་ཤེས། ལྷ་རྣམས་དཔང་དུ་གསོལ་ཏེ་ཕན་ཚུན་ལ་བློས་འཁེལ་བའི་ངང་ཕཱིན་ལེང་དུ་མཇལ་དུམ་ བྱེད་སྐབས་ཀྱང་ཁོ་ཚོས་གཡོ་བྱས།”(གོང་གསལ་དེབ་ཀྱི་ཤོག་ངོས་༢༦༩ནས་གསལ།) ཞེས་བཀོད་ཡོད། ཐང་ཡིག་གསར་རྙིང་གི་མཇུག་གཏམ་དུམ་བུ་དེས་ཐང་བོད་འབྲེལ་བའི་གཙོ་རྒྱུན་མཛའ་མཐུན་ཡིན་མིན་གསལ་པོར་རྟོགས་ཐུབ་བོ།
36) ༸གོང་ས་ཏཱ་ལའི་བླ་མ་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་བཞི་བ་གསེར་ཁྲི་མངའ་གསོལ་སྐབས་གོ་མིན་ཏང་ གི་སྐུ་ཚབ་ཝུ་ཀྲུང་ཧྲིན་གྱིས་མཛད་སྒོ་གཙོ་སྐྱོང་བྱས་ཟེར་བ་དོན་དངོས་མིན་ ཚུལ་ཐ་ན་ཨུ་ཡོན་ཀྲང་གཞོན་པའི་གོ་གནས་བཞེས་མྱོང་མཁན་ང་ཕོད་ངག་དབང་འཇིགས་མེད་ ཀྱིས་ཀྱང་བདེན་པ་མིན་ཚུལ་ཡོངས་བསྒྲགས་བྱས་ཡོད་ཀྱང་། ཕུན་ཚོགས་ཚེ་རིང་གིས་བྲིས་པའི་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཀུན་གསལ་མེ་ལོང་ཞེས་པའི་ ཤོག་ངོས་ ༤༡༢ ཐིག་ཕྲེང་༢༡ ཐོག “དུས་ དེར་གོ་མིན་ཏང་ཀྲུང་དབྱང་སྲིད་གཞུང་གིས་ཏཱ་ལའི་བླ་མ་བསྟན་འཛིན་རྒྱ་མཚོའི་ ཁྲི་བཞུགས་མཛད་སྒོ་གཙོ་སྐྱོང་བྱེད་ཆེད། བོད་སོག་ཨུ་ཡོན་ལྷན་ཁང་གི་ཨུ་ཡོན་ཀྲང་འུ་ཀྲུང་
ཤིན་ཧིན་རྡུ་བརྒྱུད་ལྷ་སར་མངགས་གཏོང་མཛད།” ཅེས་དང་། ཡང་ཤོག་ངོས་༤༡༣ ཐིག་ཕྲེང་༩་བར། “འུ་ ཨུ་ཡོན་ཀྲང་གིས་བོད་འདི་མེས་རྒྱལ་མངའ་ཁོངས་བསྙོན་མེད་ཅིག་ཡིན་པའི་རྩ་དོན་ རྒྱུན་འཁྱོངས་མཐའ་གཅིག་ཏུ་གནང་ཐོག་ཀྲུང་དབྱང་སྲིད་གཞུང་གི་བཀའ་བཀོད་ལྟར། ཏཱ་ལའི་བླ་མ་ཁྲི་བཞུགས་མཛད་སྒོའི་གཙོ་སྐྱོང་གནང་བ་སྨོས་ཅི།”ཞེས་བྲིས་ཡོད།
37) དེབ་ཐེར་དཀར་པོ། དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱིས་བརྩམས། ཤོག་ངོས་༦༥ ཐིག་ཕྲེང་༡༡ པར་གསལ། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང།
38) དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱི་གསུང་རྩོམ། པོད་དང་པོ། (གངས་ཅན་རིག་མཛོད། ༡༠)བོད་ལྗོངས་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་ནས་བསྐྲུན། ཤོག་ངོས་༡༢༦ ཐིག་ཕྲེང་༡༨པར་གསལ།
39) དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱི་གསུང་རྩོམ། པོད་དང་པོ། (གངས་ཅན་རིག་མཛོད། ༡༠)བོད་ལྗོངས་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་ནས་བསྐྲུན། ཤོག་ངོས་༡༩༠ ཐིག་ཕྲེང་༡༨པར་གསལ།
40) དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱི་གསུང་རྩོམ། པོད་གཉིས་པ། (གངས་ཅན་རིག་མཛོད། ༡༡)བོད་ལྗོངས་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་ནས་བསྐྲུན། ཤོག་ངོས་༩༤ ཐིག་ཕྲེང་༡༩ པར་གསལ།
41) དེབ་ཐེར་དཀར་པོ། དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱིས་བརྩམས། ཤོག་ངོས་༦༤ ཐིག་ཕྲེང་༡༧ པར་གསལ། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང།
42) དེབ་ཐེར་དཀར་པོ། དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱིས་བརྩམས། ཤོག་ངོས་༥ ཐིག་ཕྲེང་༦ པར་གསལ། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང།
43) དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱི་གསུང་རྩོམ། པོད་དང་པོ། (གངས་ཅན་རིག་མཛོད། ༡༠)བོད་ལྗོངས་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་ནས་བསྐྲུན། ཤོག་ངོས་༡༨༩ ཐིག་ཕྲེང་༡༨པར་གསལ།
44) དེབ་ཐེར་དཀར་པོ། དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱིས་བརྩམས། ཤོག་ངོས་༤༩ ཐིག་ཕྲེང་༥ པར་གསལ། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང།
45) དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱི་གསུང་རྩོམ། པོད་གཉིས་པ། (གངས་ཅན་རིག་མཛོད། ༡༡)བོད་ལྗོངས་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་ནས་བསྐྲུན། ཤོག་ངོས་༨༡ ཐིག་ཕྲེང་༡༤པར་གསལ།
46) དེབ་ཐེར་དཀར་པོ། དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱིས་བརྩམས། ཤོག་ངོས་༣༤ ཐིག་ཕྲེང་༦ པར་གསལ། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང།
47) དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱི་གསུང་རྩོམ། པོད་དང་པོ། (གངས་ཅན་རིག་མཛོད། ༡༠)བོད་ལྗོངས་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་ནས་བསྐྲུན། ཤོག་ངོས་༣༤༦ ཐིག་ཕྲེང་༡༤ པར་གསལ།
48) དེབ་ཐེར་དཀར་པོ། དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱིས་བརྩམས། ཤོག་ངོས་༣༤ ཐིག་ཕྲེང་ ༡༤་པར། “གཞན་ ཕྱི་ལོར་གྲགས་པ་དེ་ཡང་ཡེ་ཤུ་གྲོངས་པའི་ལོ་ནས་བརྩི་བར་འདུག་པར་རང་ཅག་ལ་འོས་ འགབ་མི་ཆེ་བར་མཐོང་ནས། འདིར་རྒྱལ་རབས་རྣམས་སངས་རྒྱས་མྱ་ངན་ལས་འདས་ནས་དུ་སོང་ལ་སྦྱོར་བར་བྱས་སོ།”ཞེས་གསུངས་ཡོད། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང།
49) སྨེ་རྩིས་སྐོར་བོད་རིག་པའི་མཁས་དབང་ཆོས་རྒྱལ་ནམ་མཁའི་ནོར་བུ་མཆོག་གིས་མཛད་ པའི་སྒྲུང་ལྡེའུ་བོན་གསུམ་གྱི་གཏམ་ཞེས་པའི་ནང་དུ་གསལ་ཞིང་། དེ་བཞིན་དུ་ཁོང་གིས་མཛད་པའི་ ‘སྨེ་བའི་ལོ་རྩིས་ཀྱི་སྐོར།’ཞེས་པའི་དཔྱད་རྩོམ་(“བོད་རིག་པ་ཞིབ་འཇུག” དུས་དེབ་འདོན་ཐེངས་དང་པོའི་ནང་དུ་ཡོད།) དུའང་གསལ་པོར་བསྟན་གནང་མཛད་ཡོད།
50) དེབ་ཐེར་དཀར་པོ། དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱིས་བརྩམས། ཤོག་ངོས་༩༣ ཐིག་ཕྲེང་༧ པར་གསལ། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང།
51) དེབ་ཐེར་དཀར་པོ། དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱིས་བརྩམས། ཤོག་ངོས་༢ ཐིག་ཕྲེང་༩ བར་གསལ། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང།
52) དེབ་ཐེར་དཀར་པོ། དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱིས་བརྩམས། ཤོག་ངོས་༣༣ ཐིག་ཕྲེང་༡༣ པར་གསལ། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང།

1. བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་རིག་པའི་གཞི་རྩའི་ཤེེས་བྱ་མཛུབ་མོ་རི་སྟོན། འགོ་བརྗོད།
2. བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་རིག་པའི་གཞི་རྩའི་ཤེེས་བྱ་མཛུབ་མོ་རི་སྟོན། ས་བཅད་དང་པོ།
3. བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་རིག་པའི་གཞི་རྩའི་ཤེེས་བྱ་མཛུབ་མོ་རི་སྟོན། ས་བཅད་གཉིས་པ།
4. བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་རིག་པའི་གཞི་རྩའི་ཤེེས་བྱ་མཛུབ་མོ་རི་སྟོན། ས་བཅད་གསུམ་པ།
5. བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་རིག་པའི་གཞི་རྩའི་ཤེེས་བྱ་མཛུབ་མོ་རི་སྟོན། མཇུག་གི་གཏམ་དང་ཁུངས་ལུང།